سوره بقرة آيه 109
متن آيه :
وَدَّ كَثِيرٌ مِّنْ أَهْلِ الْكِتَابِ لَوْ يَرُدُّونَكُم مِّن بَعْدِ إِيمَانِكُمْ كُفَّاراً حَسَدًا مِّنْ عِندِ أَنفُسِهِم مِّن بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمُ الْحَقُّ فَاعْفُواْ وَاصْفَحُواْ حَتَّى يَأْتِيَ اللّهُ بِأَمْرِهِ إِنَّ اللّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
ترجمه :
بسياري از اهل كتاب ، از روي رشك و حسدي كه در وجودشان ريشه دوانده است ، آرزو دارند اگر بشود شما را بعد از پذيرش ايمان بازگردانند ( به جانب كفر و به حال سابقي كه داشتيد ! ) با اين كه حقّانيّت ( اسلام و درستي راهي كه برگزيده‌ايد ، از روي خود كتابهاي آسمانيشان ) برايشان كاملاً روشن گشته است . پس گذشت نمائيد و چشم‌پوشي كنيد تا خدا فرمان دهد ( كه در برابرشان چه كار كنيد ) . بيگمان خداوند بر هر چيزي توانا است .
توضيحات :
« وَدَّ » : دوست داشت . آرزو كرد . « كُفَّاراً » : حال ضمير مفعولي ( كُمْ ) در ( يَرُدُّونَكُم ) يا مفعول دوم است . « حَسَداً » : مفعولٌ‌له است . « تَبَيَّنَ » : روشن گرديد . « أُعْفُوا » : عفو كنيد و عقوبت نكنيد . « إصْفَحُوا » : ببخشيد و سرزنش نكنيد .
سوره بقرة آيه 114
متن آيه :
وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّن مَّنَعَ مَسَاجِدَ اللّهِ أَن يُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ وَسَعَى فِي خَرَابِهَا أُوْلَئِكَ مَا كَانَ لَهُمْ أَن يَدْخُلُوهَا إِلاَّ خَآئِفِينَ لهُمْ فِي الدُّنْيَا خِزْيٌ وَلَهُمْ فِي الآخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيمٌ
ترجمه :
( از جمله دشمني ايشان نسبت به يكديگر ، و نسبت به مسلمانان اين است كه بعضي از قبيله‌ها معابد قبيله‌هاي ديگر را خراب نمودند و مسلمانان را از ورود به مسجدالحرام باز داشتند ) و چه كسي ستمگرتر از كساني است كه نگذارند در مساجد و اماكن عبادت خدا ، نام خدا برده شود ، و در ويراني آنها بكوشند ؟ شايسته اينان نبود كه چنين ( گناه بزرگي را مرتكب شوند و اين كارها را ) بكنند ، بلكه مي‌بايست ( حرمت معابد را نگهدارند و ) جز خاشعانه وارد آنها نشوند . بهره آنان در دنيا زبوني و رسوائي ، و در آخرت عذاب بزرگي است .
توضيحات :
« أَظْلَمُ » : ظالم‌تر ، ستمكارتر . « مَنَعَ » : مانع شد . بازداشت . « مَسَاجِدَ » : معابد . پرستشگاهها . « خَآئِفِينَ » : حال ضمير ( و ) در فعل ( يَدْخُلُوها ) است . « خِزْيٌ » : خواري . رسوائي .
سوره بقرة آيه 153
متن آيه :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اسْتَعِينُواْ بِالصَّبْرِ وَالصَّلاَةِ إِنَّ اللّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ
ترجمه :
اي كساني كه ايمان آورده‌ايد ! از بردباري و نماز ( در برابر حوادث سخت زندگي ) كمك بگيريد ( و بدانيد كه ) خدا با بردباران است ( و يار و ياور ايشان است ) .
توضيحات :
« إسْتَعِينُوا » : ياري جوئيد .
سوره بقرة آيه 154
متن آيهوَلاَ تَقُولُواْ لِمَنْ يُقْتَلُ فِي سَبيلِ اللّهِ أَمْوَاتٌ بَلْ أَحْيَاء وَلَكِن لاَّ تَشْعُرُونَ
ترجمه :
و به كساني كه در راه خدا كشته مي‌شوند مرده مگوئيد ، بلكه آنان زنده‌اند ، وليكن شما ( چگونگي زندگي ايشان را ) نمي‌فهميد .
توضيحات :
« أَمْوَاتٌ » : مردگان . « أَحْيَآءٌ » : زندگان . واژه‌هاي اموات و احياء ، خبر مبتداي محذوف بوده و تقدير چنين است : هُمْ أَمْوَاتٌ بَلْ هُمْ أَحْيَآءٌ . « لا تَشْعُرُونَ » : احساس نمي‌كنيد . نمي‌فهميد . پي نمي‌بريد .
۱۳۹۱ دی ۱۱, دوشنبه
سوره بقرة
سوره آل عمران
سوره آل عمران آيه 12
متن آيه :
قُل لِّلَّذِينَ كَفَرُواْ سَتُغْلَبُونَ وَتُحْشَرُونَ إِلَى جَهَنَّمَ وَبِئْسَ الْمِهَادُ
ترجمه :
( اي پيغمبر ! ) به كساني كه كافرند ، بگو : شما ( در دنيا ) شكست خواهيد خورد و ( در آخرت ) گردآورده مي‌شويد و به دوزخ افكنده مي‌شويد ، و ( دوزخ ) چه بد جايگاهي است !
توضيحات :
« تُحْشَرُونَ » : گردآورده مي‌شويد . « مِهَاد » : آرامگاه . قرارگاه . بستر
متن آيه :
قُل لِّلَّذِينَ كَفَرُواْ سَتُغْلَبُونَ وَتُحْشَرُونَ إِلَى جَهَنَّمَ وَبِئْسَ الْمِهَادُ
ترجمه :
( اي پيغمبر ! ) به كساني كه كافرند ، بگو : شما ( در دنيا ) شكست خواهيد خورد و ( در آخرت ) گردآورده مي‌شويد و به دوزخ افكنده مي‌شويد ، و ( دوزخ ) چه بد جايگاهي است !
توضيحات :
« تُحْشَرُونَ » : گردآورده مي‌شويد . « مِهَاد » : آرامگاه . قرارگاه . بستر
سوره آل عمران آيه 13
متن آيه :
قَدْ كَانَ لَكُمْ آيَةٌ فِي فِئَتَيْنِ الْتَقَتَا فِئَةٌ تُقَاتِلُ فِي سَبِيلِ اللّهِ وَأُخْرَى كَافِرَةٌ يَرَوْنَهُم مِّثْلَيْهِمْ رَأْيَ الْعَيْنِ وَاللّهُ يُؤَيِّدُ بِنَصْرِهِ مَن يَشَاءُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَعِبْرَةً لَّأُوْلِي الأَبْصَارِ
ترجمه :
در دو دستهاي كه ( در ميدان جنگ بدر ) با هم روبرو شدند ، نشانه‌اي ( و درس عبرتي ) براي شما است . دستهاي در راه خدا مي‌جنگيد ( و براي اعلاء فرمان خدا و انتشار دين حق مي‌رزميد ) و دستهاي ديگر كافر بود ( و در راه اهريمن هوي و هوس نبرد مي‌كرد . چنين كافراني ) مؤمنان را ( بخواست خدا ) باچشم خويش دو برابر ( تعداد واقعي ) خود مي‌ديدند ( و بدين‌سبب ترس و هراس بر آنان چيره شد و گريختند ) و خداوند هركس را بخواهد با ياري خود تأييد مي‌كند ( و پيروزي را نصيب او مي‌گرداند ) . بيگمان در اين امر عبرتي براي صاحبان چشم ( بينا و بينش راستين ) است .
توضيحات :
« إِلْتَقَتَا » : با هم در جنگ بدر روياروي شدند ( نگا : انفال / 41 - 44 ) . « فِئَةٌ » : دسته . گروه . « يَرَوْنَهُم مِّثْلَيْهِمْ » : دسته كافران ، شماره گروه مؤمنان را دو برابر خود مي‌ديدند ( نگا : أنفال / 43 ) . ( مِثْلَيْهِمْ ) حال ضمير ( هِمْ ) است . « رَأْيَ الْعَيْنِ » : ديدن روشن و آشكار . ( رَأْيَ ) مفعول مطلق ( يَرَوْنَهُمْ ) است . « أُوْلِي الأبْصَارِ » : دارندگان چشم . صاحبان بينش.
متن آيه :
قَدْ كَانَ لَكُمْ آيَةٌ فِي فِئَتَيْنِ الْتَقَتَا فِئَةٌ تُقَاتِلُ فِي سَبِيلِ اللّهِ وَأُخْرَى كَافِرَةٌ يَرَوْنَهُم مِّثْلَيْهِمْ رَأْيَ الْعَيْنِ وَاللّهُ يُؤَيِّدُ بِنَصْرِهِ مَن يَشَاءُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَعِبْرَةً لَّأُوْلِي الأَبْصَارِ
ترجمه :
در دو دستهاي كه ( در ميدان جنگ بدر ) با هم روبرو شدند ، نشانه‌اي ( و درس عبرتي ) براي شما است . دستهاي در راه خدا مي‌جنگيد ( و براي اعلاء فرمان خدا و انتشار دين حق مي‌رزميد ) و دستهاي ديگر كافر بود ( و در راه اهريمن هوي و هوس نبرد مي‌كرد . چنين كافراني ) مؤمنان را ( بخواست خدا ) باچشم خويش دو برابر ( تعداد واقعي ) خود مي‌ديدند ( و بدين‌سبب ترس و هراس بر آنان چيره شد و گريختند ) و خداوند هركس را بخواهد با ياري خود تأييد مي‌كند ( و پيروزي را نصيب او مي‌گرداند ) . بيگمان در اين امر عبرتي براي صاحبان چشم ( بينا و بينش راستين ) است .
توضيحات :
« إِلْتَقَتَا » : با هم در جنگ بدر روياروي شدند ( نگا : انفال / 41 - 44 ) . « فِئَةٌ » : دسته . گروه . « يَرَوْنَهُم مِّثْلَيْهِمْ » : دسته كافران ، شماره گروه مؤمنان را دو برابر خود مي‌ديدند ( نگا : أنفال / 43 ) . ( مِثْلَيْهِمْ ) حال ضمير ( هِمْ ) است . « رَأْيَ الْعَيْنِ » : ديدن روشن و آشكار . ( رَأْيَ ) مفعول مطلق ( يَرَوْنَهُمْ ) است . « أُوْلِي الأبْصَارِ » : دارندگان چشم . صاحبان بينش.
سوره آل عمران آيه 28
متن آيه :
لاَّ يَتَّخِذِ الْمُؤْمِنُونَ الْكَافِرِينَ أَوْلِيَاء مِن دُوْنِ الْمُؤْمِنِينَ وَمَن يَفْعَلْ ذَلِكَ فَلَيْسَ مِنَ اللّهِ فِي شَيْءٍ إِلاَّ أَن تَتَّقُواْ مِنْهُمْ تُقَاةً وَيُحَذِّرُكُمُ اللّهُ نَفْسَهُ وَإِلَى اللّهِ الْمَصِيرُ
ترجمه :
مؤمنان نبايد مؤمنان را رها كنند و كافران را به جاي ايشان به دوستي گيرند ، و هر كه چنين كند ( رابطه او با خدا گسسته است و بهره‌اي ) وي را در چيزي از ( رحمت ) خدا نيست - مگر آن كه ( ناچار شويد و ) خويشتن را از ( اذيّت و آزار ) ايشان مصون داريد و ( به خاطر حفظ جان خود تقيه كنيد ) - و خداوند شما را از ( نافرماني ) خود برحذر مي‌دارد و بازگشت ( همگان ) به سوي او است .
توضيحات :
« مِن دُونِ » : به جاي . « فَلَيْسَ مِنَ اللهِ فِي شَيْءٍ » : بهره‌اي از دين خدا ندارد ، و بسي دور از رحمت او است ( نگا : مائده / 51 ) . در اينجا مضاف پيش از ( اللهِ ) حذف شده است كه ( دين ) يا ( ثَواب ) يا ( رَحْمَة ) است . « إِلاّ أَن تَتَّقُوا مِنْهُمْ تُقَاةً » : مگر اين كه از اذيّت و آزارشان بترسيد كه در اين صورت مي‌توانيد با آنان در ظاهر دوستي ورزيد ، بدان اندازه كه دفع ضرر گردد ( نگا : نحل / 106 ) . « تُقَاة » : پرهيز كردن و خويشتن را محفوظ داشتن . اصل آن ( وُقَيَة ) است و واو به تاء ، و ياء به الف تبديل شده است . مفعول مطلق است . « يُحَذِّرُكُمُ اللهُ نَفْسَهُ » : خدا شما را از عقاب و عذاب خود برحذر مي‌دارد . مضاف پيش از ( نَفْسَهُ ) حذف شده است كه ( عِقَاب ) است .
متن آيه :
لاَّ يَتَّخِذِ الْمُؤْمِنُونَ الْكَافِرِينَ أَوْلِيَاء مِن دُوْنِ الْمُؤْمِنِينَ وَمَن يَفْعَلْ ذَلِكَ فَلَيْسَ مِنَ اللّهِ فِي شَيْءٍ إِلاَّ أَن تَتَّقُواْ مِنْهُمْ تُقَاةً وَيُحَذِّرُكُمُ اللّهُ نَفْسَهُ وَإِلَى اللّهِ الْمَصِيرُ
ترجمه :
مؤمنان نبايد مؤمنان را رها كنند و كافران را به جاي ايشان به دوستي گيرند ، و هر كه چنين كند ( رابطه او با خدا گسسته است و بهره‌اي ) وي را در چيزي از ( رحمت ) خدا نيست - مگر آن كه ( ناچار شويد و ) خويشتن را از ( اذيّت و آزار ) ايشان مصون داريد و ( به خاطر حفظ جان خود تقيه كنيد ) - و خداوند شما را از ( نافرماني ) خود برحذر مي‌دارد و بازگشت ( همگان ) به سوي او است .
توضيحات :
« مِن دُونِ » : به جاي . « فَلَيْسَ مِنَ اللهِ فِي شَيْءٍ » : بهره‌اي از دين خدا ندارد ، و بسي دور از رحمت او است ( نگا : مائده / 51 ) . در اينجا مضاف پيش از ( اللهِ ) حذف شده است كه ( دين ) يا ( ثَواب ) يا ( رَحْمَة ) است . « إِلاّ أَن تَتَّقُوا مِنْهُمْ تُقَاةً » : مگر اين كه از اذيّت و آزارشان بترسيد كه در اين صورت مي‌توانيد با آنان در ظاهر دوستي ورزيد ، بدان اندازه كه دفع ضرر گردد ( نگا : نحل / 106 ) . « تُقَاة » : پرهيز كردن و خويشتن را محفوظ داشتن . اصل آن ( وُقَيَة ) است و واو به تاء ، و ياء به الف تبديل شده است . مفعول مطلق است . « يُحَذِّرُكُمُ اللهُ نَفْسَهُ » : خدا شما را از عقاب و عذاب خود برحذر مي‌دارد . مضاف پيش از ( نَفْسَهُ ) حذف شده است كه ( عِقَاب ) است .
سوره نساء
سوره نساء آيه 69
متن آيه :
وَمَن يُطِعِ اللّهَ وَالرَّسُولَ فَأُوْلَئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللّهُ عَلَيْهِم مِّنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاء وَالصَّالِحِينَ وَحَسُنَ أُولَئِكَ رَفِيقاً
ترجمه :
و كسي كه از خدا و پيغمبر ( با تسليم در برابر فرمان آنان و رضا به حكم ايشان ) اطاعت كند ، او ( در روز رستاخيز به بهشت رود و همراه و ) همنشين كساني خواهد بود كه ( مقرّبان درگاهند و ) خداوند بديشان نعمت ( هدايت ) داده است ( و مشمول الطاف خود نموده است و بزرگواري خويش را بر آنان تمام كرده است . آن مقرّباني كه او همدمشان خواهد بود ، عبارتند ) از پيغمبران و راستروان ( و راستگوياني كه پيغمبران را تصديق كردند و بر راه آنان رفتند ) و شهيدان ( يعني آنان كه خود را در راه خدا فدا كردند ) و شايستگان ( يعني ساير بندگاني كه درون و بيرونشان به زيور طاعت و عبادت آراسته شد ) ، و آنان چه اندازه دوستان خوبي هستند !
توضيحات :
« وَ حَسُنَ أُوْلئِكَ رَفِيقاً » : آنان چه دوستان نيكو و خوبيند . واژه ( رَفِيقاً ) تمييز يا حال است ، و تقدير چنين است كه : مِن جِهَةِ كَوْنِهِمْ رُفَقَآءَ لِلْمُطِيعِينَ ؛ يا اين كه : حالَ كَوْنِهِمْ رُفَقَآءَ لِلْمُطِيعِينَ . علّت مفرد آمدن رفيق اين است كه در وزن ( فَعيل ) مفرد و غيرمفرد يكسان است . يا در باب تمييز به مفرد اكتفاء شده است ، و . . .
متن آيه :
وَمَن يُطِعِ اللّهَ وَالرَّسُولَ فَأُوْلَئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللّهُ عَلَيْهِم مِّنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاء وَالصَّالِحِينَ وَحَسُنَ أُولَئِكَ رَفِيقاً
ترجمه :
و كسي كه از خدا و پيغمبر ( با تسليم در برابر فرمان آنان و رضا به حكم ايشان ) اطاعت كند ، او ( در روز رستاخيز به بهشت رود و همراه و ) همنشين كساني خواهد بود كه ( مقرّبان درگاهند و ) خداوند بديشان نعمت ( هدايت ) داده است ( و مشمول الطاف خود نموده است و بزرگواري خويش را بر آنان تمام كرده است . آن مقرّباني كه او همدمشان خواهد بود ، عبارتند ) از پيغمبران و راستروان ( و راستگوياني كه پيغمبران را تصديق كردند و بر راه آنان رفتند ) و شهيدان ( يعني آنان كه خود را در راه خدا فدا كردند ) و شايستگان ( يعني ساير بندگاني كه درون و بيرونشان به زيور طاعت و عبادت آراسته شد ) ، و آنان چه اندازه دوستان خوبي هستند !
توضيحات :
« وَ حَسُنَ أُوْلئِكَ رَفِيقاً » : آنان چه دوستان نيكو و خوبيند . واژه ( رَفِيقاً ) تمييز يا حال است ، و تقدير چنين است كه : مِن جِهَةِ كَوْنِهِمْ رُفَقَآءَ لِلْمُطِيعِينَ ؛ يا اين كه : حالَ كَوْنِهِمْ رُفَقَآءَ لِلْمُطِيعِينَ . علّت مفرد آمدن رفيق اين است كه در وزن ( فَعيل ) مفرد و غيرمفرد يكسان است . يا در باب تمييز به مفرد اكتفاء شده است ، و . . .
سوره نساء آيه 70
متن آيه :
ذَلِكَ الْفَضْلُ مِنَ اللّهِ وَكَفَى بِاللّهِ عَلِيماً
ترجمه :
اين ( منزلت بزرگي كه به مطيعان فرمان خدا و پيغمبر داده مي‌شود ) موهبتي از سوي خدا ( براي ايشان ) است و ( خداوند باخبر از اعمال بندگان است و پاداش ايشان را به بهترين وجه مي‌دهد ، و براي بندگاني كه راه طاعت او مي‌پويند و رضاي وي مي‌جويند ) كافي است كه خدا آگاه باشد .
توضيحات :
« ذلِكَ الْفَضْلُ مِنَ اللهِ » : ذلِكَ مبتدا ، و فَضْل عطف بيان ، و مِنَ اللهِ خبر است . يا اين كه فَضْل خبر اوّل و مِنَ اللهِ خبر دوم است .
متن آيه :
ذَلِكَ الْفَضْلُ مِنَ اللّهِ وَكَفَى بِاللّهِ عَلِيماً
ترجمه :
اين ( منزلت بزرگي كه به مطيعان فرمان خدا و پيغمبر داده مي‌شود ) موهبتي از سوي خدا ( براي ايشان ) است و ( خداوند باخبر از اعمال بندگان است و پاداش ايشان را به بهترين وجه مي‌دهد ، و براي بندگاني كه راه طاعت او مي‌پويند و رضاي وي مي‌جويند ) كافي است كه خدا آگاه باشد .
توضيحات :
« ذلِكَ الْفَضْلُ مِنَ اللهِ » : ذلِكَ مبتدا ، و فَضْل عطف بيان ، و مِنَ اللهِ خبر است . يا اين كه فَضْل خبر اوّل و مِنَ اللهِ خبر دوم است .
سوره نساء آيه 71
متن آيه :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ خُذُواْ حِذْرَكُمْ فَانفِرُواْ ثُبَاتٍ أَوِ انفِرُواْ جَمِيعاً
ترجمه :
اي كساني كه ايمان آورده‌ايد ! احتياط نمائيد و آمادگي خود را ( براي مقابله با دشمنان ) حفظ كنيد ، و ( برابر تاكتيك زمان و مكان ) دسته دسته يا همگي با هم ( به سوي جنگ ) بيرون رويد .
توضيحات :
« حِذْر » : احتياط . آماده باش . سلاح و ابزار . « إِنفِرُوا » : بيرون رويد . « ثُبَات » : جمع مؤنّث سالم ثُبَة از ماده ( ثَبْي ) ، دسته‌ها ، گروهها . حال ضمير ( و ) در ( إِنفِرُوا ) اوّل است . « جَمِيعاً » : همگي ، حال ضمير ( و ) در ( إِنفِرُوا ) دوم است .
سوره نساء آيه 72
متن آيه :
وَإِنَّ مِنكُمْ لَمَن لَّيُبَطِّئَنَّ فَإِنْ أَصَابَتْكُم مُّصِيبَةٌ قَالَ قَدْ أَنْعَمَ اللّهُ عَلَيَّ إِذْ لَمْ أَكُن مَّعَهُمْ شَهِيداً
ترجمه :
در ميان شما گروهي هستند كه ( منافقند و خويشتن را جزو شما قلمداد مي‌نمايند و به جهاد نمي‌روند و ) سستي مي‌كنند و ديگران را نيز سست مي‌نمايند و از جنگ بازمي‌دارند . پس اگر مصيبتي به شما رسيد ( طعنه‌زنان ) مي‌گويند : به راستي خداوند به ما لطف فرمود كه جزو آنان ( در جنگ ) شركت نداشتيم .
توضيحات :
« مَنْ » : كسي كه . در اينجا مراد گروه منافقاني است كه به زبان ، خود را مسلمان مي‌دانستند ، و ( مِنكُمْ ) بيانگر اين گفته بي‌محتواي آنان است . « يُبَطِّئَنَّ » : سستي و كندي مي‌كنند . ديگران را سست و كند مي‌سازند . « شَهِيداً » : حاضر .
متن آيه :
وَإِنَّ مِنكُمْ لَمَن لَّيُبَطِّئَنَّ فَإِنْ أَصَابَتْكُم مُّصِيبَةٌ قَالَ قَدْ أَنْعَمَ اللّهُ عَلَيَّ إِذْ لَمْ أَكُن مَّعَهُمْ شَهِيداً
ترجمه :
در ميان شما گروهي هستند كه ( منافقند و خويشتن را جزو شما قلمداد مي‌نمايند و به جهاد نمي‌روند و ) سستي مي‌كنند و ديگران را نيز سست مي‌نمايند و از جنگ بازمي‌دارند . پس اگر مصيبتي به شما رسيد ( طعنه‌زنان ) مي‌گويند : به راستي خداوند به ما لطف فرمود كه جزو آنان ( در جنگ ) شركت نداشتيم .
توضيحات :
« مَنْ » : كسي كه . در اينجا مراد گروه منافقاني است كه به زبان ، خود را مسلمان مي‌دانستند ، و ( مِنكُمْ ) بيانگر اين گفته بي‌محتواي آنان است . « يُبَطِّئَنَّ » : سستي و كندي مي‌كنند . ديگران را سست و كند مي‌سازند . « شَهِيداً » : حاضر .
سوره مائدة
سوره مائدة آيه 2
متن آيه :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَ تُحِلُّواْ شَعَآئِرَ اللّهِ وَلاَ الشَّهْرَ الْحَرَامَ وَلاَ الْهَدْيَ وَلاَ الْقَلآئِدَ وَلا آمِّينَ الْبَيْتَ الْحَرَامَ يَبْتَغُونَ فَضْلاً مِّن رَّبِّهِمْ وَرِضْوَاناً وَإِذَا حَلَلْتُمْ فَاصْطَادُواْ وَلاَ يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ أَن صَدُّوكُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ أَن تَعْتَدُواْ وَتَعَاوَنُواْ عَلَى الْبرِّ وَالتَّقْوَى وَلاَ تَعَاوَنُواْ عَلَى الإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَاتَّقُواْ اللّهَ إِنَّ اللّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ
ترجمه :
اي مؤمنان ! ( حرمت‌شكني ) شعائر ( دين ) خدا را براي خود حلال ندانيد ( بدين صورت كه هرگونه كه بخواهيد بدان دست ببريد و در آن تصرّف كنيد ) و نه ماه حرام را ( بدين معني كه در آن بجنگيد ) ، و نه قربانيهاي بي‌نشان و نه قربانيهاي نشانداري را ( كه به بيت‌الله هديّه مي‌گردند ، بدين گونه كه متعرّض چنين حيواناتي يا صاحبان آنها بشويد ) و نه كساني را كه آهنگِ آمدن به خانه خدا را دارند و به دنبال لطف و خوشنودي خدايند ( بدين معني كه آنان را از آمدن بدانجا بازداريد و يا اين كه با ايشان بجنگيد ) . هر وقت كه از احرام به در آمديد و از سرزمين حرم خارج شديد ، شكار كنيد ( و شكار كردن براي شما بلامانع خواهد بود ) . دشمنيِ قومي كه شما را از آمدن به مسجدالحرام باز داشتند ، شما را بر آن ندارد كه تعدّي و تجاوز كنيد . در راه نيكي و پرهيزگاري همديگر را ياري و پشتيباني نمائيد ، و همديگر را در راه تجاوز و ستمكاري ياري و پشتيباني مكنيد . از خدا بترسيد . بيگمان خداوند داراي مجازات شديدي است .
توضيحات :
« لا تُحِلُّوا » : حلال مكنيد . مباح ندانيد . « شَعَآئِرَ » : جمع شَعِيرَة ، علائم . مراد خود عبادات است كه انجام آنها نشانه خوشنودي خدا از انجام‌دهندگان عبادات است ، و نشانه‌هائي هستند كه بدانها راه هدايت از ضلالت باز شناخته مي‌شود . از قبيل : مناسك حجّ و سائر فرائض و احكام شريعت . « الشَّهْرَ الْحَرَامَ » : ماه حرام . مراد هر چهار ماه حرام است ، يعني : ذوالقعده ، ذوالحجّه ، محرّم ، رجب ( نگا : توبه / 36 ) . « الْهَدْيَ » : حيوانات بي‌نشاني كه به بيت‌الله هديّه مي‌شود . « ءَآمِّينَ » : قصدكنندگان . روندگان . « لا يَجْرِمَنَّكُمْ » : شما را وادار نسازد . « شَنَئَانُ » : بغض . دشمنانگي . « الْعُدْوَانِ » : تعدّي و تجاوز . ظلم و ستم .
متن آيه :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَ تُحِلُّواْ شَعَآئِرَ اللّهِ وَلاَ الشَّهْرَ الْحَرَامَ وَلاَ الْهَدْيَ وَلاَ الْقَلآئِدَ وَلا آمِّينَ الْبَيْتَ الْحَرَامَ يَبْتَغُونَ فَضْلاً مِّن رَّبِّهِمْ وَرِضْوَاناً وَإِذَا حَلَلْتُمْ فَاصْطَادُواْ وَلاَ يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ أَن صَدُّوكُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ أَن تَعْتَدُواْ وَتَعَاوَنُواْ عَلَى الْبرِّ وَالتَّقْوَى وَلاَ تَعَاوَنُواْ عَلَى الإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَاتَّقُواْ اللّهَ إِنَّ اللّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ
ترجمه :
اي مؤمنان ! ( حرمت‌شكني ) شعائر ( دين ) خدا را براي خود حلال ندانيد ( بدين صورت كه هرگونه كه بخواهيد بدان دست ببريد و در آن تصرّف كنيد ) و نه ماه حرام را ( بدين معني كه در آن بجنگيد ) ، و نه قربانيهاي بي‌نشان و نه قربانيهاي نشانداري را ( كه به بيت‌الله هديّه مي‌گردند ، بدين گونه كه متعرّض چنين حيواناتي يا صاحبان آنها بشويد ) و نه كساني را كه آهنگِ آمدن به خانه خدا را دارند و به دنبال لطف و خوشنودي خدايند ( بدين معني كه آنان را از آمدن بدانجا بازداريد و يا اين كه با ايشان بجنگيد ) . هر وقت كه از احرام به در آمديد و از سرزمين حرم خارج شديد ، شكار كنيد ( و شكار كردن براي شما بلامانع خواهد بود ) . دشمنيِ قومي كه شما را از آمدن به مسجدالحرام باز داشتند ، شما را بر آن ندارد كه تعدّي و تجاوز كنيد . در راه نيكي و پرهيزگاري همديگر را ياري و پشتيباني نمائيد ، و همديگر را در راه تجاوز و ستمكاري ياري و پشتيباني مكنيد . از خدا بترسيد . بيگمان خداوند داراي مجازات شديدي است .
توضيحات :
« لا تُحِلُّوا » : حلال مكنيد . مباح ندانيد . « شَعَآئِرَ » : جمع شَعِيرَة ، علائم . مراد خود عبادات است كه انجام آنها نشانه خوشنودي خدا از انجام‌دهندگان عبادات است ، و نشانه‌هائي هستند كه بدانها راه هدايت از ضلالت باز شناخته مي‌شود . از قبيل : مناسك حجّ و سائر فرائض و احكام شريعت . « الشَّهْرَ الْحَرَامَ » : ماه حرام . مراد هر چهار ماه حرام است ، يعني : ذوالقعده ، ذوالحجّه ، محرّم ، رجب ( نگا : توبه / 36 ) . « الْهَدْيَ » : حيوانات بي‌نشاني كه به بيت‌الله هديّه مي‌شود . « ءَآمِّينَ » : قصدكنندگان . روندگان . « لا يَجْرِمَنَّكُمْ » : شما را وادار نسازد . « شَنَئَانُ » : بغض . دشمنانگي . « الْعُدْوَانِ » : تعدّي و تجاوز . ظلم و ستم .
سوره مائدة آيه 3
متن آيه :
حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ وَالْدَّمُ وَلَحْمُ الْخِنْزِيرِ وَمَا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللّهِ بِهِ وَالْمُنْخَنِقَةُ وَالْمَوْقُوذَةُ وَالْمُتَرَدِّيَةُ وَالنَّطِيحَةُ وَمَا أَكَلَ السَّبُعُ إِلاَّ مَا ذَكَّيْتُمْ وَمَا ذُبِحَ عَلَى النُّصُبِ وَأَن تَسْتَقْسِمُواْ بِالأَزْلاَمِ ذَلِكُمْ فِسْقٌ الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذِينَ كَفَرُواْ مِن دِينِكُمْ فَلاَ تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الإِسْلاَمَ دِيناً فَمَنِ اضْطُرَّ فِي مَخْمَصَةٍ غَيْرَ مُتَجَانِفٍ لِّإِثْمٍ فَإِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ
ترجمه :
( اي مؤمنان ! ) بر شما حرام است ( خوردن گوشت ) مردار ، خون ( جاري ) ، گوشت خوك ، حيواناتي كه به هنگام ذبح نام غير خدا بر آنها برده شود و به نام ديگران سر بريده شود ، حيواناتي كه خفه شده‌اند ، حيواناتي كه با شكنجه و كتك كشته شده‌اند ، آنهائي كه از بلندي پرت شده و مرده‌اند ، آنهائي كه بر اثر شاخ‌زدن حيوانات ديگر مرده‌اند ، حيواناتي كه درندگان از بدن آنها چيزي خورده و بدان سبب مرده‌اند ، مگر اين كه ( قبل از مرگ بدانها رسيده و ) آنها را سر بريده باشيد ، حيواناتي كه براي نزديكي به بتان قرباني شده‌اند ، و بر شما حرام است كه با چوبه‌هاي تير به پيشگوئي پردازيد و از غيب سخن گوئيد ، همه اينها براي شما گناه بزرگ و خروج از فرمان يزدان است . از امروز كافران از ( نابودن كردن ) دين شما مأيوس گشته‌اند ( و مي‌دانند اين دين ماندگار و جاودانه است ) ، پس از آنان نترسيد و از من بترسيد . امروز ( احكام ) دين شما را برايتان كامل كردم و ( با عزّت بخشيدن به شما و استوار داشتن گامهايتان ) نعمت خود را بر شما تكميل نمودم و اسلام را به عنوان آئين خداپسند براي شما برگزيدم . امّا كسي كه در حال گرسنگي ناچار شود ( از محرّمات سابق چيزي بخورد تا هلاك نشود ) و متمايل به گناه نباشد ( و عمداً نخواهد چنين كند ، مانعي ندارد ) چرا كه خداوند بخشنده مهربان است ( و از مضطرّ صرف نظر مي‌كند و براي او مقدار نياز را مباح مي‌نمايد ) .
توضيحات :
« مَآ أُهِلَّ لِغَيْرِ اللهِ بِهِ » : حيواني كه به هنگام ذبح نام جز خدا بر آن برده شود . يعني به نام ديگران و به خاطر تقرّب بدانان سر بريده شود . ( أُهِلَّ ) از مصدر ( إهْلال ) به معني بلندكردن صدا است به نام چيزي . مانند : لات ، عزّي ، يا به نام كسي . مانند : انبياء و اولياء ، به هنگام ذبح حيوان . « الْمُنْخَنِقَةُ » : خفه‌شده . « الْمَوْقُوذَةُ » : كتك‌خورده . « الْمَتَرَدِّيَةُ » : پرت‌شده . « ذَكَّيْتُمْ » : ذبح كرديد . « النُّصُبِ » : جمع آن ( أَنصاب ) ، سنگهائي كه در اطراف كعبه نصب كرده بودند و آنها را مي‌پرستيدند و بر روي چنين سنگهائي يا در كنار آنها حيوانات خود را براي تقرّب بدانها سر مي‌بريدند . « الأزْلام » : جمع زَلَم ، چوبه‌هاي تير . عربها وقتي كه مي‌خواستند راهيِ سفري يا جنگي يا تجارتي شوند ، و يا كار مهمّي - از قبيل ازدواج - انجام دهند ، سه تير برمي گرفتند و بر روي يكي : خدايم بدان فرمان داده است ، و بر روي دومي : خدايم از آن نهي كرده است ، مي‌نوشتند ، و بر روي سومي چيزي نمي‌نوشتند ، آنها را بهم مي‌زدند ، سپس اگر اوّلي به دستشان مي‌رسيد ، كار را انجام مي‌دادند ، و اگر دومي بيرون مي‌آمد ، كار را انجام نمي‌دادند ، و اگر سومي به دستشان مي‌افتاد ، دوباره فال را از سر مي‌گرفتند . امروزه به جاي اين چوبه‌ها ، از دانه‌هاي تسبيح ، مهره‌هاي نرد ، جام قهوه ، اوراق پاسور ، و چيزهاي نامشروع ديگر استفاده مي‌نمايند و فرمان قرآن را فراموش مي‌كنند . « مَخْمَصَةٍ » : گرسنگي . « مُتَجَانِفٍ » : متمايل ، گراينده .
سوره مائدة آيه 11
متن آيه :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اذْكُرُواْ نِعْمَتَ اللّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ هَمَّ قَوْمٌ أَن يَبْسُطُواْ إِلَيْكُمْ أَيْدِيَهُمْ فَكَفَّ أَيْدِيَهُمْ عَنكُمْ وَاتَّقُواْ اللّهَ وَعَلَى اللّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ
ترجمه :
اي مؤمنان ! نعمتي را كه خدا به شما بخشيده است به ياد آوريد . بدان گاه كه جمعي خواستند به سوي شما دست‌درازي كنند ( و شما را از ميان بردارند ) امّا خدا دست آنان را از شما باز داشت ( و شر آنان را از سر شما كوتاه كرد ) . از خدا بترسيد ، و بايد كه مؤمنان تنها بر خدا تكيه كنند .
توضيحات :
« هَمَّ » : قصد كرد . خواست . « قَوْمٌ » : قومي . جمعي . شايد مراد كفّار قريش باشد كه قبل از هجرت خواستند پيغمبر و بسياري از ياران او را بكشند ( نگا : انفال / 30 ) .
متن آيه :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اذْكُرُواْ نِعْمَتَ اللّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ هَمَّ قَوْمٌ أَن يَبْسُطُواْ إِلَيْكُمْ أَيْدِيَهُمْ فَكَفَّ أَيْدِيَهُمْ عَنكُمْ وَاتَّقُواْ اللّهَ وَعَلَى اللّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ
ترجمه :
اي مؤمنان ! نعمتي را كه خدا به شما بخشيده است به ياد آوريد . بدان گاه كه جمعي خواستند به سوي شما دست‌درازي كنند ( و شما را از ميان بردارند ) امّا خدا دست آنان را از شما باز داشت ( و شر آنان را از سر شما كوتاه كرد ) . از خدا بترسيد ، و بايد كه مؤمنان تنها بر خدا تكيه كنند .
توضيحات :
« هَمَّ » : قصد كرد . خواست . « قَوْمٌ » : قومي . جمعي . شايد مراد كفّار قريش باشد كه قبل از هجرت خواستند پيغمبر و بسياري از ياران او را بكشند ( نگا : انفال / 30 ) .
سوره مائدة آيه 12
متن آيه :
وَلَقَدْ أَخَذَ اللّهُ مِيثَاقَ بَنِي إِسْرَائِيلَ وَبَعَثْنَا مِنهُمُ اثْنَيْ عَشَرَ نَقِيباً وَقَالَ اللّهُ إِنِّي مَعَكُمْ لَئِنْ أَقَمْتُمُ الصَّلاَةَ وَآتَيْتُمُ الزَّكَاةَ وَآمَنتُم بِرُسُلِي وَعَزَّرْتُمُوهُمْ وَأَقْرَضْتُمُ اللّهَ قَرْضاً حَسَناً لَّأُكَفِّرَنَّ عَنكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَلأُدْخِلَنَّكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ فَمَن كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ مِنكُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَوَاء السَّبِيلِ
ترجمه :
بيگمان خداوند از بني‌اسرائيل پيمان گرفت و دوازده رهبر براي آنان تعيين كرد و بديشان گفت : من با شمايم ( و ياري و مددتان مي‌نمايم ) اگر نماز را بگزاريد و زكات مال بدر كنيد و به پيغمبرانم ايمان بياوريد وآنان را ياري كنيد و ( با انفاق دارائي در راه خير ، از جمله كمك به نيازمندان ) به خدا قرض نيكوئي دهيد . ( با انجام همه اينها ) از گناهان شما چشم‌پوشي مي‌نمايم و شما را به باغهائي ( از بهشت ) وارد مي‌گردانم كه رودبارها از زير ( درختان ) آنها جاري است . امّا كسي كه از شما بعد از اين كافر شود ( و نقض عهد كند ) راه راست را گم كرده است ( و منحرف گشته است ) .
توضيحات :
« نَقِيباً » : سردار . رئيس . « اثْنَيْ عَشَرَ نَقِيباً » : ( نگا : بقره / 136 ، و اعراف / 160 ) . « إِنِّي مَعَكُمْ » : من با شمايم . مراد : من شما را كمك و ياري مي‌كنم . « عَزَّرْتُمُوهُمْ » : اگر آنان را كمك كنيد و گراميشان داريد و از دشمنان و گرفتاريها به دورشان نمائيد . « أَقْرَضْتُمُ اللهَ » : به خدا قرض داديد . مراد انفاق مال در راه خيرات و دستگيري از بينوايان است . « سَوَآءَ السَّبِيل » : راستاي راه . راه راست . مراد راه نجات است . يادآوري : معني آيه بدين صورت نيز مي‌تواند باشد : خدا با شما است اگر نماز بخوانيد و . . . ، در اين صورت خداوند گناهان شما را مي‌بخشايد ، و . . .
سوره أنفال
سوره أنفال آيه 1
متن آيه :
يَسْأَلُونَكَ عَنِ الأَنفَالِ قُلِ الأَنفَالُ لِلّهِ وَالرَّسُولِ فَاتَّقُواْ اللّهَ وَأَصْلِحُواْ ذَاتَ بِيْنِكُمْ وَأَطِيعُواْ اللّهَ وَرَسُولَهُ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ
ترجمه :
از تو درباره غنائم مي‌پرسند ( و مي‌گويند كه غنائم جنگ بدْر چگونه تقسيم مي‌گردد و به چه كساني تعلّق مي‌گيرد ؟ ) بگو : غنائم از آن خدا و پيغمبر است ( و پيغمبر به فرمان خدا تقسيم آن را به عهده مي‌گيرد . ) پس از خدا بترسيد و ( اختلاف را كنار بگذاريد و ) در ميان خود صلح و صفا به راه اندازيد ، و اگر مسلمانيد از خدا و پيغمبرش فرمانبرداري كنيد .
توضيحات :
« الأنفَال » : جمع نَفْل ، غنائم . « ذَاتَ » : حالت . صاحب . « بَيْن » : اين واژه از اضداد است و به معني وصلت و فُرقت آمده است . « ذَاتَ بَيْنِكُمْ » : حالتي كه مايه پيوند شما مي‌گردد . حالتي كه مايه جدائي شما مي‌شود .
سوره أنفال آيه 2
متن آيه :
إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ اللّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِيَتْ عَلَيْهِمْ آيَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِيمَاناً وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ
ترجمه :
مؤمنان ، تنها كساني هستند كه هر وقت نام خدا برده شود ، دلهايشان هراسان مي‌گردد ( و در انجام نيكيها و خوبيها بيشتر مي‌كوشند ) و هنگامي كه آيات او بر آنان خوانده مي‌شود ، بر ايمانشان مي‌افزايد ، و بر پروردگار خود توكّل مي‌كنند ( و خويشتن را در پناه او مي‌دارند و هستي خويش را بدو مي‌سپارند ) .
توضيحات :
« وَجِلَتْ » : هراسناك شد و لبريز از خوف گرديد .
متن آيه :
الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاَةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ
ترجمه :
آنان كسانيند كه نماز را چنان كه بايد مي‌خوانند و از آنچه بديشان عطاء كرده‌ايم ، ( مقداري را به نيازمندان ) مي‌بخشند .
توضيحات :
سوره أنفال آيه 4
متن آيه :
أُوْلَئِكَ هُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقّاً لَّهُمْ دَرَجَاتٌ عِندَ رَبِّهِمْ وَمَغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ كَرِيمٌ
ترجمه :
آنان واقعاً مؤمن هستند و داراي درجات عالي ، مغفرت الهي ، و روزي پاك و فراوان ، در پيشگاه خداي خود مي‌باشند .
توضيحات :
« حَقّاً » : صفت مصدر محذوفي است و تقدير چنين است : إيماناً حَقّاً . « كَريمٌ » : پاك . فراوان
سوره توبة
سوره توبة آيه 1
متن آيه :
بَرَاءةٌ مِّنَ اللّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى الَّذِينَ عَاهَدتُّم مِّنَ الْمُشْرِكِينَ
ترجمه :
( اين ، اعلام ) بيزاري خداوند و پيغمبرش از مشركاني است كه شما ( مؤمنان توسّط فرستاده خدا ، فرمانده كلّ قوا ) با آنان پيمان بسته‌ايد ( و ايشان آن را به دلخواه شكسته‌اند و به دشمنان اسلام پيوسته‌اند . به آنان چهار ماه فرصت داده مي‌شود كه در اين فاصله يا به اسلام بگروند ، يا سرزمين عربستان را ترك كنند ، و يا اين كه آماده نبرد با مسلمانان شوند ) .
توضيحات :
« بَرَآءَةٌ » : بيزاري . مراد اعلام مقاطعه و ترك معاهده است . اين سوره را ( بَرَاءَة ) نامگذاري كرده‌اند به خاطر اين كه آغاز آن بدين واژه است . توبه هم گفته‌اند چون از توبه زياد سخن رفته است ( نگا : آيه 117 به بعد ) . فاضحه نيز ناميده‌اند چرا كه منافقان را رسوا نموده است ( نگا : آيه 49 به بعد ) . از آنجا كه اين سوره با بيزاري و خشم خدا از مشركان آغاز شده است و در آن از اجازه جنگ با ايشان سخن رفته است ( نگا : آيه 5 و 28 ) عبارت « بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ » كه نشانه صلح و دوستي و بيانگر رحمانيّت و رحيميّت خدا است در ابتداي آن نيامده است . ( بَرَآءَة ) خبر مبتداي محذوف و تقدير چنين است : ( هذِهِ بَرَآءَةٌ ) . يا مبتدا است و خبر آن ( إِلَي الَّذِينَ عَاهَدْتُمْ ) . در اين صورت مثل اين است كه بگوئيم : مِن فُلانٍ إِلي فُلانٍ .
سوره توبة آيه 2
متن آيه :
فَسِيحُواْ فِي الأَرْضِ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَاعْلَمُواْ أَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِي اللّهِ وَأَنَّ اللّهَ مُخْزِي الْكَافِرِينَ
ترجمه :
پس ( اي مؤمنان ! به كافران بگوئيد : ) آزادانه چهار ماه در زمين بگرديد ( و از آغاز عيد قربان سال نهم هجري ، يعني روز دهم ذي‌الحجّه همان سال ، تا روز دهم ماه ربيع‌الآخر ق . سال بعدي ، يعني سال دهم هجري ، به هر كجا كه مي‌خواهيد برويد و بگرديد ) و بدانيد كه شما ( در همه حال و همه آن ، مغلوب قدرت خدائيد و از دست او نجات پيدا نمي‌كنيد و ) هرگز نمي‌توانيد خدا را درمانده كنيد ، و بيگمان خداوند كافران را خوار و رسوا مي‌سازد .
توضيحات :
« سِيحُوا » : بگرديد . از مصدر سياحت ، به معني جريان آزاد آب است و در اينجا مراد سير و سياحت اختياري است . « مُخْزِي » : خواركننده . رسواكننده .
سوره توبة آيه 3
متن آيه :
وَأَذَانٌ مِّنَ اللّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الأَكْبَرِ أَنَّ اللّهَ بَرِيءٌ مِّنَ الْمُشْرِكِينَ وَرَسُولُهُ فَإِن تُبْتُمْ فَهُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ وَإِن تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُواْ أَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِي اللّهِ وَبَشِّرِ الَّذِينَ كَفَرُواْ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ
ترجمه :
اين اعلامي است از سوي خدا و پيغمبرش به همه مردم ( كه در اجتماع سالانه ايشان در مكّه ) در روز بزرگترين حجّ ( يعني عيد قربان ، توسّط امير مؤمنان علي‌بن ابيطالب و به اميرالحاجي ابوبكر صديق ، بر همگان خوانده مي‌شود ) كه خدا و پيغمبرش از مشركان بيزارند و ( عهد و پيمان كافران خائن را ارج نمي‌گذارند . پس اي مشركانِ عهدشكن بدانيد كه ) اگر توبه كرديد ( و از شرك قائل‌شدن براي خدا برگشتيد ) اين براي شما بهتر است ، و اگر سرپيچي كرديد ( و بر كفر و شرك خود ماندگار مانديد ) بدانيد كه شما نمي‌توانيد خداي را درمانده داريد و ( خويشتن را از قلمرو قدرت و فرماندهي او بيرون سازيد . اي پيغمبر ! همه ) كافران را به عذاب عظيم و سخت دردناكي مژده بده .
توضيحات :
« أَذَانٌ » : اعلام . آگهي . « يَوْمَ الْحَجِّ الأكْبَرِ » : روز بزرگترين حجّ . مراد روز عيد قربان است كه مهمترين مناسك حجّ در آن انجام مي‌پذيرد و در واقع قسمت اصلي اعمال آن به پايان مي‌رسد . در مقابل حجّ اكبر ، حجّ اصغر است كه عُمره نام دارد و در آن وقوف در عرفات انجام نمي‌گيرد .
سوره توبة آيه 4
متن آيه :
إِلاَّ الَّذِينَ عَاهَدتُّم مِّنَ الْمُشْرِكِينَ ثُمَّ لَمْ يَنقُصُوكُمْ شَيْئاً وَلَمْ يُظَاهِرُواْ عَلَيْكُمْ أَحَداً فَأَتِمُّواْ إِلَيْهِمْ عَهْدَهُمْ إِلَى مُدَّتِهِمْ إِنَّ اللّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ
ترجمه :
امّا كساني كه از مشركان با آنان پيمان بسته‌ايد و ايشان چيزي از آن فروگذار نكرده‌اند ( و پيمان را كاملاً رعايت نموده‌اند ) و از كسي بر ضدّ شما پشتيباني نكرده ( و او را ياري نداده‌اند ) ، پيمان آنان را تا پايان مدّت زماني كه تعيين كرده‌اند محترم شماريد و بدان وفا كنيد . بيگمان خداوند پرهيزگاران ( وفاكننده به عهد ) را دوست مي‌دارد .
توضيحات :
« لَمْ يَنقُصُوكُمْ شَيْئاً » : چيزي از شروط پيمان شما را نكاسته‌اند و نقض ننموده‌اند . « لَمْ يُظَاهِرُوا » : پشتيباني و ياري نكرده‌اند .
سوره حج
سوره حج آيه 19
متن آيه :
هَذَانِ خَصْمَانِ اخْتَصَمُوا فِي رَبِّهِمْ فَالَّذِينَ كَفَرُوا قُطِّعَتْ لَهُمْ ثِيَابٌ مِّن نَّارٍ يُصَبُّ مِن فَوْقِ رُؤُوسِهِمُ الْحَمِيمُ
ترجمه :
اينان كه دو دسته مقابل هم ( مردمان ، به نام مؤمنان و كافران ) مي‌باشند ( و در آيه‌هاي متعدّد ذكري از ايشان رفته است ) درباره ( ذات و صفات ) خدا به جدال پرداخته‌اند و به كشمكش نشسته‌اند . كساني كه كافرند ، ( خداوند برايشان آتش دوزخ را تهيّه ديده ، و انگار آتش آن ) جامه‌هائي ( است كه به تن آنان چست بوده و ) براي آنان از آتش بريده ( و دوخته ) شده است . ( علاوه بر آن ) از بالاي سرهايشان ( بر آنان ) آب بسيار گرم و سوزان ريخته مي‌شود .
توضيحات :
« هذَانِ » : اين دو گروه . مراد مؤمنان و كافران بوده كه پيوسته در صفوف مختلف مبارزه با يكديگرند . « خَصْمَانِ » : طرفين دعاوي . دو دسته مقابل هم . خصم براي يك نفر و بيشتر استعمال مي‌گردد ، و در اينجا مراد دسته و گروه است ( نگا : ص / 21 ) . « يُصَبُّ » : ريخته مي‌شود . « الْحَمِيمُ » : آب بسيار گرم و سوزان و جوشان .
سوره حج آيه 20
متن آيه :
يُصْهَرُ بِهِ مَا فِي بُطُونِهِمْ وَالْجُلُودُ
ترجمه :
( اين آب جوشان آن‌چنان در بدنشان نفوذ مي‌كند كه ) آنچه در درونشان است بدان گداخته و ذوب مي‌گردد ، و هم پوستهايشان .
توضيحات :
« يُصْهَرُ » : ذوب و گداخته مي‌گردد . پخته مي‌شود . « الْجُلُود » : جمع جِلد ، پوستها .
متن آيه :
يُصْهَرُ بِهِ مَا فِي بُطُونِهِمْ وَالْجُلُودُ
ترجمه :
( اين آب جوشان آن‌چنان در بدنشان نفوذ مي‌كند كه ) آنچه در درونشان است بدان گداخته و ذوب مي‌گردد ، و هم پوستهايشان .
توضيحات :
« يُصْهَرُ » : ذوب و گداخته مي‌گردد . پخته مي‌شود . « الْجُلُود » : جمع جِلد ، پوستها .
سوره حج آيه 21
متن آيه :
وَلَهُم مَّقَامِعُ مِنْ حَدِيدٍ
ترجمه :
و تازيانه‌هائي از آهن براي ( زدن و سركوبي ) ايشان ( آماده شده ) است .
توضيحات :
« مَقَامِع » : جمع مِقْمَعَة ، تازيانه . گرز . چكش چوگان مانندي كه با آن بر سر فيل مي‌زنند .
متن آيه :
وَلَهُم مَّقَامِعُ مِنْ حَدِيدٍ
ترجمه :
و تازيانه‌هائي از آهن براي ( زدن و سركوبي ) ايشان ( آماده شده ) است .
توضيحات :
« مَقَامِع » : جمع مِقْمَعَة ، تازيانه . گرز . چكش چوگان مانندي كه با آن بر سر فيل مي‌زنند .
سوره حج آيه 22
متن آيه :
كُلَّمَا أَرَادُوا أَن يَخْرُجُوا مِنْهَا مِنْ غَمٍّ أُعِيدُوا فِيهَا وَذُوقُوا عَذَابَ الْحَرِيقِ
ترجمه :
هر زمان كه دوزخيان بخواهند خويشتن را از غم و اندوه عظيم آتش برهانند ، بدان برگردانده شوند ( و آمرانه بديشان گفته‌شود : ) بچشيد عذاب سوزان را .
توضيحات :
« مِنْ غَمٍّ » : از غم عظيمي از غمهاي آتش . در اين صورت ( مِنْ غَمٍّ ) بدل از ضمير ( ها ) مي‌باشد . به سبب غم بزرگ حاصل از آن . « وَ ذُوقُوا » : در آن ( بديشان گفته شود ) حذف است و عطف بر ( أُعِيدُوا ) است و تقدير چنين است : أُعِيدُوا فِيهَا ، وَ قِيلَ لَهُمْ : ذُوقُوا ( نگا : سجده / 20 ) .
متن آيه :
كُلَّمَا أَرَادُوا أَن يَخْرُجُوا مِنْهَا مِنْ غَمٍّ أُعِيدُوا فِيهَا وَذُوقُوا عَذَابَ الْحَرِيقِ
ترجمه :
هر زمان كه دوزخيان بخواهند خويشتن را از غم و اندوه عظيم آتش برهانند ، بدان برگردانده شوند ( و آمرانه بديشان گفته‌شود : ) بچشيد عذاب سوزان را .
توضيحات :
« مِنْ غَمٍّ » : از غم عظيمي از غمهاي آتش . در اين صورت ( مِنْ غَمٍّ ) بدل از ضمير ( ها ) مي‌باشد . به سبب غم بزرگ حاصل از آن . « وَ ذُوقُوا » : در آن ( بديشان گفته شود ) حذف است و عطف بر ( أُعِيدُوا ) است و تقدير چنين است : أُعِيدُوا فِيهَا ، وَ قِيلَ لَهُمْ : ذُوقُوا ( نگا : سجده / 20 ) .
سوره نور
سوره نور آيه 53
متن آيه :
وَأَقْسَمُوا بِاللَّهِ جَهْدَ أَيْمَانِهِمْ لَئِنْ أَمَرْتَهُمْ لَيَخْرُجُنَّ قُل لَّا تُقْسِمُوا طَاعَةٌ مَّعْرُوفَةٌ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ
ترجمه :
آنان مؤكّدانه سوگندهاي مغلّظه ياد مي‌كنند كه اگر بديشان دستور دهي ( جان بر كف به سوي ميدان جهاد ) بيرون مي‌روند ( و از خانه و كاشانه و اموال و اولاد خود در مي‌گذرند ) . بگو : سوگند ياد نكنيد . اطاعت شناخته شده‌اي است ( كه شما داريد . هرگز قول به فعل در نيامده است . گفتار چيزي نيست ، كردار نشان دهيد ) چرا كه قطعاً خدا از آنچه مي‌كنيد آگاه است .
توضيحات :
« جَهْدَ أَيْمانِهِمْ » : نهايت تأكيد و مبالغه در سوگندهايشان دارند ( نگا : مائده / 53 ، انعام / 109 ، نحل / 38 ) . « لَيَخْرُجَنَّ » : بيگمان از خانه و كاشانه و اموال و اولاد خود مي‌گذرند . جان بر كف به سوي پهنه كارزار مي‌روند . « طَاعَةٌ مَّعْرُوفَةٌ » : اطاعت شما شناخته شده است . يعني عالِم بي‌عمل بوده و قول را به فعل تبديل نمي‌كنيد ( نگا : نساء / 81 ، توبه / 8 ) . با توجّه بدين معني ( طَاعَةٌ ) مبتدا و ( مَعْرُوفَةٌ ) خبر آن است ، يا اين كه ( طَاعَةٌ ) خبر مبتداي محذوف است و تقدير چنين است : طَاعَتُكُمْ طَاعَةٌ . آنچه از شما خواسته مي‌شود اطاعت معلوم و مشخّصي است كه اطاعت صادقانه و خالصانه است . در اين صورت ( طَاعَةٌ ) خبر مبتداي محذوف بوده و تقدير چنين مي‌شود : « أَلْمَطْلُوبُ مِنكُمْ طَاعَةٌ مَّعْرُوفَةٌ » .
سوره نور آيه 54
متن آيه :
قُلْ أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ فَإِن تَوَلَّوا فَإِنَّمَا عَلَيْهِ مَا حُمِّلَ وَعَلَيْكُم مَّا حُمِّلْتُمْ وَإِن تُطِيعُوهُ تَهْتَدُوا وَمَا عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ
ترجمه :
بگو : از خدا و از پيغمبر اطاعت كنيد ( اطاعت صادقانه‌اي كه اعمالتان بيانگر آن باشد ) . اگر سرپيچي كرديد و روي‌گردان شديد ، بر او ( كه محمّد و پيغمبر خدا است ) انجام چيزي واجب است كه بر دوش وي نهاده شده است ( و آن تبليغ رسالت است و از عهده‌اش هم برآمده است و كار خود را كرده است ) و بر شما هم انجام چيزي واجب است كه بر دوش شما نهاده شده است ( كه اطاعت صادقانه و عبادات مخلصانه است ) امّا اگر از او اطاعت كنيد هدايت خواهيد يافت ( و به خير و سعادت جهان نائل مي‌گرديد . در هر حال ) بر پيغمبر چيزي جز ابلاغ روشن و تبليغ آشكار نيست ( و به وظيفه خود هم عمل كرده است ) .
توضيحات :
« تَوَلَّوْا » : پشت كرديد . روي گردان شديد . در اصل ( تَتَوَلَّوْا ) مي‌باشد . « حُمِّلَ » : بر دوش او نهاده شده است . مسؤول و موظّف شده است « الْبَلاغُ » : ابلاغ رسالت . تبليغ قوانين دين ( نگا : آل‌عمران / 20 ، مائده / 92 و 99 ) .
متن آيه :
قُلْ أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ فَإِن تَوَلَّوا فَإِنَّمَا عَلَيْهِ مَا حُمِّلَ وَعَلَيْكُم مَّا حُمِّلْتُمْ وَإِن تُطِيعُوهُ تَهْتَدُوا وَمَا عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ
ترجمه :
بگو : از خدا و از پيغمبر اطاعت كنيد ( اطاعت صادقانه‌اي كه اعمالتان بيانگر آن باشد ) . اگر سرپيچي كرديد و روي‌گردان شديد ، بر او ( كه محمّد و پيغمبر خدا است ) انجام چيزي واجب است كه بر دوش وي نهاده شده است ( و آن تبليغ رسالت است و از عهده‌اش هم برآمده است و كار خود را كرده است ) و بر شما هم انجام چيزي واجب است كه بر دوش شما نهاده شده است ( كه اطاعت صادقانه و عبادات مخلصانه است ) امّا اگر از او اطاعت كنيد هدايت خواهيد يافت ( و به خير و سعادت جهان نائل مي‌گرديد . در هر حال ) بر پيغمبر چيزي جز ابلاغ روشن و تبليغ آشكار نيست ( و به وظيفه خود هم عمل كرده است ) .
توضيحات :
« تَوَلَّوْا » : پشت كرديد . روي گردان شديد . در اصل ( تَتَوَلَّوْا ) مي‌باشد . « حُمِّلَ » : بر دوش او نهاده شده است . مسؤول و موظّف شده است « الْبَلاغُ » : ابلاغ رسالت . تبليغ قوانين دين ( نگا : آل‌عمران / 20 ، مائده / 92 و 99 ) .
سوره أحزاب
سوره أحزاب آيه 9
متن آيه :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ جَاءتْكُمْ جُنُودٌ فَأَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ رِيحاً وَجُنُوداً لَّمْ تَرَوْهَا وَكَانَ اللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيراً
ترجمه :
اي مؤمنان ! به ياد آوريد نعمت خداي را در حق خودتان ، بدان گاه كه لشكرها به سراغ شما آمدند ( تا كار اسلام را براي هميشه يكسره كنند . يعني پيغمبر را بكشند و مسلمانان را در هم بكوبند و مدينه را غارت كنند ، و بالاخره چراغ اسلام را خاموش سازند ) . ولي ما تندباد ( سخت سردي ) را بر آنان گماشتيم و لشكرهائي ( از فرشتگان ) را به سويشان روانه كرديم كه شما آنان را نمي‌ديديد . ( فرشتگان رعب و هراس را به دلهايشان انداختند و طوفان باد خيمه و خرگاه ايشان را بازيچه قرار داد و بدين وسيله آنان را در هم كوبيديم ) . خداوند مي‌ديد كارهائي را كه مي‌كرديد .
توضيحات :
« إِذْ جَآءَتْكُمْ جُنُودٌ . . . » : اشاره به جنگ احزاب است . جنگ احزاب ، نام مبارزه همه جانبه‌اي است كه از ناحيه عموم دشمنان اسلام و گروههاي مختلفي همچون يهوديان بني نضير و طايفه قريش ، و قبائل غطفان و بني‌اسد و بني سليم در سال پنجم هجري به راه انداخته شده بود . « رِيحاً » : مراد طوفان باد سخت و سردي است كه خيمه و خرگاه لشكريان كفر را به بازيچه گرفت . « جُنُودٌ لَّمْ تَرَوْنَهَا » : مراد فرشتگاني است كه خوف و هراس را به دل سپاهيان دشمن انداختند . چه بسا مراد چيزهاي ديگري هم باشد كه جز خدا كسي از آنها آگاه نيست .
سوره أحزاب آيه 10
متن آيه :
إِذْ جَاؤُوكُم مِّن فَوْقِكُمْ وَمِنْ أَسْفَلَ مِنكُمْ وَإِذْ زَاغَتْ الْأَبْصَارُ وَبَلَغَتِ الْقُلُوبُ الْحَنَاجِرَ وَتَظُنُّونَ بِاللَّهِ الظُّنُونَا
ترجمه :
( به خاطر بياوريد ) زماني را كه دشمنان از طرف بالا و پائين ( شهر ) شما ، به سوي شما آمدند ( و مدينه را محاصره كردند ) ، و زماني را كه چشمها ( از شدّت وحشت ) خيره شده بود ، و جانها به لب رسيده بود ، و گمانهاي گوناگوني درباره ( وعده ) خدا داشتيد ( قوي‌الايمان به وعده الهي مطمئن ، و ضعيف‌الايمان نامطمئن بود ) .
توضيحات :
« مِن فَوْقِكُمْ وَ مِنْ أَسْفَلَ مِنكُمْ » : كنايه از محاصره از هر سو است . « زَاغَتِ الأبْصَارُ » : مراد اختلال پيدا كردن چشمها از شدّت خوف و هراس است . « بَلَغَتِ الْقُلُوبُ الْحَنَاجِرَ » : دلها به گلوگاهها رسيده بود . در فارسي معادل اين مفهوم چنين است : جانها به لبها رسيده بود . مراد اضطراب دلها است . « تَظُنُّونَ بِاللهِ الظُّنُونَ » : درباره وعده خدا گمانها مي‌برديد . مراد اين است كه برخيها كه قوي‌الايمان بودند به وعده خدا اطمينان كامل داشتند ، و برخيها كه ضعيف‌الايمان بودند ، چندان اميدي به وعده پيروزي الهي نداشتند . در رسم‌الخطّ قرآني الف زائدي در آخر ( الظُّنُونَ ) قرار دارد .
متن آيه :
إِذْ جَاؤُوكُم مِّن فَوْقِكُمْ وَمِنْ أَسْفَلَ مِنكُمْ وَإِذْ زَاغَتْ الْأَبْصَارُ وَبَلَغَتِ الْقُلُوبُ الْحَنَاجِرَ وَتَظُنُّونَ بِاللَّهِ الظُّنُونَا
ترجمه :
( به خاطر بياوريد ) زماني را كه دشمنان از طرف بالا و پائين ( شهر ) شما ، به سوي شما آمدند ( و مدينه را محاصره كردند ) ، و زماني را كه چشمها ( از شدّت وحشت ) خيره شده بود ، و جانها به لب رسيده بود ، و گمانهاي گوناگوني درباره ( وعده ) خدا داشتيد ( قوي‌الايمان به وعده الهي مطمئن ، و ضعيف‌الايمان نامطمئن بود ) .
توضيحات :
« مِن فَوْقِكُمْ وَ مِنْ أَسْفَلَ مِنكُمْ » : كنايه از محاصره از هر سو است . « زَاغَتِ الأبْصَارُ » : مراد اختلال پيدا كردن چشمها از شدّت خوف و هراس است . « بَلَغَتِ الْقُلُوبُ الْحَنَاجِرَ » : دلها به گلوگاهها رسيده بود . در فارسي معادل اين مفهوم چنين است : جانها به لبها رسيده بود . مراد اضطراب دلها است . « تَظُنُّونَ بِاللهِ الظُّنُونَ » : درباره وعده خدا گمانها مي‌برديد . مراد اين است كه برخيها كه قوي‌الايمان بودند به وعده خدا اطمينان كامل داشتند ، و برخيها كه ضعيف‌الايمان بودند ، چندان اميدي به وعده پيروزي الهي نداشتند . در رسم‌الخطّ قرآني الف زائدي در آخر ( الظُّنُونَ ) قرار دارد .
سوره أحزاب آيه 11
متن آيه :
هُنَالِكَ ابْتُلِيَ الْمُؤْمِنُونَ وَزُلْزِلُوا زِلْزَالاً شَدِيداً
ترجمه :
در اين وقت مؤمنان ( در كوره داغ حوادث جنگ و مبارزه و هلاك و هراس ) آزمايش شدند و سخت به اضطراب افتادند .
توضيحات :
« هُنالِكَ » : آنجا . در اينجا مراد « آن وقت » است . « ابْتُلِيَ » : آزمايش شدند . كلام از باب تمثيل است و مراد اين است كه خداوند ايشان را بيازمود تا مخلص از منافق ، و ثابت قدم از متزلزل ، در اين محاصره همه جانبه و تهديد به نابودي جدا و ممتاز شود . « زُلْزِلُوا . . . » : مضطرب و پريشان شدند و سخت تكان خوردند .
متن آيه :
هُنَالِكَ ابْتُلِيَ الْمُؤْمِنُونَ وَزُلْزِلُوا زِلْزَالاً شَدِيداً
ترجمه :
در اين وقت مؤمنان ( در كوره داغ حوادث جنگ و مبارزه و هلاك و هراس ) آزمايش شدند و سخت به اضطراب افتادند .
توضيحات :
« هُنالِكَ » : آنجا . در اينجا مراد « آن وقت » است . « ابْتُلِيَ » : آزمايش شدند . كلام از باب تمثيل است و مراد اين است كه خداوند ايشان را بيازمود تا مخلص از منافق ، و ثابت قدم از متزلزل ، در اين محاصره همه جانبه و تهديد به نابودي جدا و ممتاز شود . « زُلْزِلُوا . . . » : مضطرب و پريشان شدند و سخت تكان خوردند .
سوره أحزاب آيه 12
متن آيه :
وَإِذْ يَقُولُ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ مَّا وَعَدَنَا اللَّهُ وَرَسُولُهُ إِلَّا غُرُوراً
ترجمه :
و ( به ياد آوريد ) زماني را كه منافقان و آنان كه در دلهايشان بيماري ( نفاق ) بود مي‌گفتند : خدا و پيغمبرش جز وعده‌هاي دروغين به ما نداده‌اند .
توضيحات :
« الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ » : مراد همان منافقان است ، و عطف صفت بر موصوف است . « غُرُوراً » : گول زدن ، در اينجا مراد باطل و دروغ است .
متن آيه :
وَإِذْ يَقُولُ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ مَّا وَعَدَنَا اللَّهُ وَرَسُولُهُ إِلَّا غُرُوراً
ترجمه :
و ( به ياد آوريد ) زماني را كه منافقان و آنان كه در دلهايشان بيماري ( نفاق ) بود مي‌گفتند : خدا و پيغمبرش جز وعده‌هاي دروغين به ما نداده‌اند .
توضيحات :
« الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ » : مراد همان منافقان است ، و عطف صفت بر موصوف است . « غُرُوراً » : گول زدن ، در اينجا مراد باطل و دروغ است .
سوره محمد
سوره محمد آيه 1
متن آيه :
الَّذِينَ كَفَرُوا وَصَدُّوا عَن سَبِيلِ اللَّهِ أَضَلَّ أَعْمَالَهُمْ
ترجمه :
كساني كه كافر مي‌گردند و مردمان را از راه خدا باز مي‌دارند ، خدا همه كارهاي ( نيك ) ايشان را باطل ( قلمداد و بي‌اجر ) مي‌نمايد .
توضيحات :
« صَدُّوا » : بازداشتند . ممانعت بعمل آوردند . « أَضَلَّ » : خدا باطل كرد و سود و اجر آن را از ميان برد ( نگا : فرقان / 23 ) .
سوره محمد آيه 2
متن آيه :
وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَآمَنُوا بِمَا نُزِّلَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَهُوَ الْحَقُّ مِن رَّبِّهِمْ كَفَّرَ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَأَصْلَحَ بَالَهُمْ
ترجمه :
و اما كساني كه ايمان بياورند و كارهاي نيك و شايسته بكنند ، و چيزي را باور دارند كه بر محمد نازل شده است - و آن هم حق است و از سوي پروردگارشان آمده است - خداوند گناهانشان را مي‌بخشايد و بديهايشان را ناديده مي‌گيرد ، و حال و وضعشان را خوب مي‌سازد .
توضيحات :
« وَ ءَامَنُوا بِمَا نُزِّلَ عَلي مُحَمَّدٍ » : عطف خاص بر عام است . يعني خصوصاً ايمان بياورند به چيزي كه بر محمد نازل شده است كه قرآن است . « وَ هُوَ الْحَقُّ مِن رَّبِّهِمْ » : جمله معترضه و براي حصر است . يعني در حال حاضر آنچه حق است و دست نخورده مانده است و درست همان چيزي است كه از جانب پروردگارشان آمده است . « بَالَ » : حال . وضع ( نگا : يوسف / 50 ، طه / 51 ) .
متن آيه :
وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَآمَنُوا بِمَا نُزِّلَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَهُوَ الْحَقُّ مِن رَّبِّهِمْ كَفَّرَ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَأَصْلَحَ بَالَهُمْ
ترجمه :
و اما كساني كه ايمان بياورند و كارهاي نيك و شايسته بكنند ، و چيزي را باور دارند كه بر محمد نازل شده است - و آن هم حق است و از سوي پروردگارشان آمده است - خداوند گناهانشان را مي‌بخشايد و بديهايشان را ناديده مي‌گيرد ، و حال و وضعشان را خوب مي‌سازد .
توضيحات :
« وَ ءَامَنُوا بِمَا نُزِّلَ عَلي مُحَمَّدٍ » : عطف خاص بر عام است . يعني خصوصاً ايمان بياورند به چيزي كه بر محمد نازل شده است كه قرآن است . « وَ هُوَ الْحَقُّ مِن رَّبِّهِمْ » : جمله معترضه و براي حصر است . يعني در حال حاضر آنچه حق است و دست نخورده مانده است و درست همان چيزي است كه از جانب پروردگارشان آمده است . « بَالَ » : حال . وضع ( نگا : يوسف / 50 ، طه / 51 ) .
سوره محمد آيه 3
متن آيه :
ذَلِكَ بِأَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا اتَّبَعُوا الْبَاطِلَ وَأَنَّ الَّذِينَ آمَنُوا اتَّبَعُوا الْحَقَّ مِن رَّبِّهِمْ كَذَلِكَ يَضْرِبُ اللَّهُ لِلنَّاسِ أَمْثَالَهُمْ
ترجمه :
اين بدان خاطر است كه كافران از باطل پيروي مي‌كنند و مؤمنان از حقي پيروي مي‌كنند كه از سوي پروردگارشان آمده است . اينگونه خدا براي مردم مثالهاي ( حسنات يا سيئات ) ايشان را بيان مي‌دارد .
توضيحات :
« ذلِكَ » : اشاره به ابطال اعمال كافران ، و عفو سيئات و اصلاح حال مؤمنان است . « أَمْثَالَهُمْ » : ضرب‌المثلهاي احوال و اوصاف دو گروه كافر و مؤمن . چرا كه براي همگان روشن است كه كافر دائماً از حق گريزان و به دنبال باطل روان است . و مؤمن هميشه از حق پيروي مي‌كند و متمسك بدان است . سرانجام آن ، زيان و نقمت ، و سرانجام اين ، سود و نعمت است .
متن آيه :
ذَلِكَ بِأَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا اتَّبَعُوا الْبَاطِلَ وَأَنَّ الَّذِينَ آمَنُوا اتَّبَعُوا الْحَقَّ مِن رَّبِّهِمْ كَذَلِكَ يَضْرِبُ اللَّهُ لِلنَّاسِ أَمْثَالَهُمْ
ترجمه :
اين بدان خاطر است كه كافران از باطل پيروي مي‌كنند و مؤمنان از حقي پيروي مي‌كنند كه از سوي پروردگارشان آمده است . اينگونه خدا براي مردم مثالهاي ( حسنات يا سيئات ) ايشان را بيان مي‌دارد .
توضيحات :
« ذلِكَ » : اشاره به ابطال اعمال كافران ، و عفو سيئات و اصلاح حال مؤمنان است . « أَمْثَالَهُمْ » : ضرب‌المثلهاي احوال و اوصاف دو گروه كافر و مؤمن . چرا كه براي همگان روشن است كه كافر دائماً از حق گريزان و به دنبال باطل روان است . و مؤمن هميشه از حق پيروي مي‌كند و متمسك بدان است . سرانجام آن ، زيان و نقمت ، و سرانجام اين ، سود و نعمت است .
سوره محمد آيه 4
متن آيه :
فَإِذا لَقِيتُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا فَضَرْبَ الرِّقَابِ حَتَّى إِذَا أَثْخَنتُمُوهُمْ فَشُدُّوا الْوَثَاقَ فَإِمَّا مَنّاً بَعْدُ وَإِمَّا فِدَاء حَتَّى تَضَعَ الْحَرْبُ أَوْزَارَهَا ذَلِكَ وَلَوْ يَشَاءُ اللَّهُ لَانتَصَرَ مِنْهُمْ وَلَكِن لِّيَبْلُوَ بَعْضَكُم بِبَعْضٍ وَالَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَلَن يُضِلَّ أَعْمَالَهُمْ
ترجمه :
هنگامي كه با كافران ( در ميدان جنگ ) روبه‌رو مي‌شويد ، گردنهايشان را بزنيد ، و همچنان ادامه دهيد تا به اندازه كافي دشمن را ( با كشتن و زخمي‌كردن ) ضعيف و درهم مي‌كوبيد . در اين هنگام ( اسيران را ) محكم ببنديد ، بعدها يا بر آنان منّت مي‌گذاريد ( و بدون عوض آزادشان مي‌كنيد ) و يا ( در برابر آزادي از آنان ) فديه مي‌گيريد ( خواه با معاوضه اسراء و خواه با دريافت اموال . اين وضع همچنان ادامه خواهد داشت ) تا جنگ بارهاي سنگين خود را بر زمين مي‌نهد و نبرد پايان مي‌گيرد . برنامه اين است ، و اگر خدا مي‌خواست خودش ( از طريقهاي ديگري همچون طوفان و زلزله و سيل و غرق و به زمين فرو بردن ، و ساير بلايا و مصائب ، بدون جنگ شما ) از آنان انتقام مي‌گرفت . اما خدا خواسته است بعضي از شما را با بعضي ديگر بيازمايد ( و مؤمنان راستين را با جهاد با كافران امتحان نمايد ) . كساني كه در راه خدا كشته مي‌شوند ، خداوند هرگز كارهايشان را ناديده نمي‌گيرد و بي‌مزد نمي‌گذارد .
توضيحات :
« فَضَرْبَ الرِّقَابِ » : مصدر در معني امر است . يعني گردنهايشان را بزنيد و ايشان را بكشيد . مفعول مطلق فعل محذوفي است . « الْوَثَاقَ » : ريسمان و طنابي كه اسيران و بنديان با آن محكم بسته مي‌شوند . « مَنّاً » : منّت نهادن . مراد آزاد كردن اسير بدون عوض و تاوان و غرامت جنگي از دشمن است . مفعول مطلق فعل محذوفي است . « فِدَآءً » : فديه . تاوان و غرامت جنگي . « أَثْخَنتُمُوهُمْ » : ايشان را با كشتن و مجروح كردن ضعيف كرديد و از پاي درآورديد ( نگا : انفال / 67 ) . « أَوْزَار » : جمع وِزْر ، بارهاي سنگين ( نگا : نحل / 25 ، طه / 87 ) . « حَتّي تَضَعَ الْحَرْبُ أَوْزَارَهَا » : تا جنگ به پايان مي‌رسد . « ذلِكَ » : برنامه اين است . به همين منوال است . « إِنتَصَرَ مِنْهُمْ » : بر آنان چيره و از ايشان انتقام گرفت . « فَلَن يُضِلَّ . . . » : ( نگا : محمد / 1 ) .
متن آيه :
فَإِذا لَقِيتُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا فَضَرْبَ الرِّقَابِ حَتَّى إِذَا أَثْخَنتُمُوهُمْ فَشُدُّوا الْوَثَاقَ فَإِمَّا مَنّاً بَعْدُ وَإِمَّا فِدَاء حَتَّى تَضَعَ الْحَرْبُ أَوْزَارَهَا ذَلِكَ وَلَوْ يَشَاءُ اللَّهُ لَانتَصَرَ مِنْهُمْ وَلَكِن لِّيَبْلُوَ بَعْضَكُم بِبَعْضٍ وَالَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَلَن يُضِلَّ أَعْمَالَهُمْ
ترجمه :
هنگامي كه با كافران ( در ميدان جنگ ) روبه‌رو مي‌شويد ، گردنهايشان را بزنيد ، و همچنان ادامه دهيد تا به اندازه كافي دشمن را ( با كشتن و زخمي‌كردن ) ضعيف و درهم مي‌كوبيد . در اين هنگام ( اسيران را ) محكم ببنديد ، بعدها يا بر آنان منّت مي‌گذاريد ( و بدون عوض آزادشان مي‌كنيد ) و يا ( در برابر آزادي از آنان ) فديه مي‌گيريد ( خواه با معاوضه اسراء و خواه با دريافت اموال . اين وضع همچنان ادامه خواهد داشت ) تا جنگ بارهاي سنگين خود را بر زمين مي‌نهد و نبرد پايان مي‌گيرد . برنامه اين است ، و اگر خدا مي‌خواست خودش ( از طريقهاي ديگري همچون طوفان و زلزله و سيل و غرق و به زمين فرو بردن ، و ساير بلايا و مصائب ، بدون جنگ شما ) از آنان انتقام مي‌گرفت . اما خدا خواسته است بعضي از شما را با بعضي ديگر بيازمايد ( و مؤمنان راستين را با جهاد با كافران امتحان نمايد ) . كساني كه در راه خدا كشته مي‌شوند ، خداوند هرگز كارهايشان را ناديده نمي‌گيرد و بي‌مزد نمي‌گذارد .
توضيحات :
« فَضَرْبَ الرِّقَابِ » : مصدر در معني امر است . يعني گردنهايشان را بزنيد و ايشان را بكشيد . مفعول مطلق فعل محذوفي است . « الْوَثَاقَ » : ريسمان و طنابي كه اسيران و بنديان با آن محكم بسته مي‌شوند . « مَنّاً » : منّت نهادن . مراد آزاد كردن اسير بدون عوض و تاوان و غرامت جنگي از دشمن است . مفعول مطلق فعل محذوفي است . « فِدَآءً » : فديه . تاوان و غرامت جنگي . « أَثْخَنتُمُوهُمْ » : ايشان را با كشتن و مجروح كردن ضعيف كرديد و از پاي درآورديد ( نگا : انفال / 67 ) . « أَوْزَار » : جمع وِزْر ، بارهاي سنگين ( نگا : نحل / 25 ، طه / 87 ) . « حَتّي تَضَعَ الْحَرْبُ أَوْزَارَهَا » : تا جنگ به پايان مي‌رسد . « ذلِكَ » : برنامه اين است . به همين منوال است . « إِنتَصَرَ مِنْهُمْ » : بر آنان چيره و از ايشان انتقام گرفت . « فَلَن يُضِلَّ . . . » : ( نگا : محمد / 1 ) .
سوره فتح
سوره فتح آيه 1
متن آيه :
إِنَّا فَتَحْنَا لَكَ فَتْحاً مُّبِيناً
ترجمه :
ما براي تو فتح آشكاري را فراهم ساخته‌ايم .
توضيحات :
« فَتَحْنَا » : گشوده‌ايم و پيش آورده‌ايم . ذكر فعل به صورت ماضي ، به خاطر تحقق يا قطعيت موضوع است . « فَتْحاً مُّبِيناً » : مراد صلح حديبيه است كه به خاطر خيرات و بركات و فتوحات مترتب بر آن ، فتح آشكار ناميده شده است . يا مراد فتح مكه است كه دو سال بعد از صلح حديبيه بوقوع پيوست و انتشار اسلام و شكوه مسلمانان را بدنبال داشت .
سوره فتح آيه 2
متن آيه :
لِيَغْفِرَ لَكَ اللَّهُ مَا تَقَدَّمَ مِن ذَنبِكَ وَمَا تَأَخَّرَ وَيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكَ وَيَهْدِيَكَ صِرَاطاً مُّسْتَقِيماً
ترجمه :
هدف اين بود كه خداوند گناهان پيشين و پسين تو را ببخشايد ، و نعمت خود را بر تو تمام نمايد ، و به راه راست هدايتت فرمايد .
توضيحات :
« لِيَغْفِرَ لَكَ اللهُ مَا . . . » : حرف لام براي تعليل است . فتح ، سبب غفران بحساب آمده است ، چرا كه فتح ، جهاد است ، و جهاد عبادت است ، و عبادت موجب عفو و بخشش . در اصل فتح را خدا كرده است ، و جائزه‌اش را به پيغمبرش داده است . مغفرت ، تكميل نعمت ، هدايت ، نصرت . « ذَنبِكَ » : ( نگا : يوسف / 29 ، غافر / 55 ، محمد / 19 ) .
سوره فتح آيه 4
متن آيه :
هُوَ الَّذِي أَنزَلَ السَّكِينَةَ فِي قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ لِيَزْدَادُوا إِيمَاناً مَّعَ إِيمَانِهِمْ وَلِلَّهِ جُنُودُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيماً حَكِيماً
ترجمه :
خدا است كه به دلهاي مؤمنان آرامش و اطمينان خاطر داده است تا ايماني بر ايمان خود بيفزايند ( و يقين و باور خويش را تقويت نمايند ) . لشكرهاي آسمان و زمين از آن خدا است ، و خداوند بس آگاه و فرزانه است .
توضيحات :
« السَّكِينَةَ » : آرامش . قوت قلب . طمأنينه . مراد اطمينان خاطري است كه هرگونه شك و ترديد و وحشت را از انسان زائل مي‌كند و او را در طوفان حوادث ثابت قدم مي‌دارد ( نگا : توبه / 26 ) . « جُنُودُ » : جمع جُنْد ، لشكرها . سپاهها . مراد همه چيزهائي است كه وسيله تنفيذ اوامر خدايند ، از قبيل : فرشتگان ، انسانها ، سنگها ، زلزله‌ها ، رعد و برقها ، و . . . ( نگا : احزاب / 9 ، مدثر / 31 ) . مراد از لشكرها ، همان سپاههائي است كه در ( توبه / 40 ) از آنان سخن رفته است .
سوره فتح آيه 1
متن آيه :
إِنَّا فَتَحْنَا لَكَ فَتْحاً مُّبِيناً
ترجمه :
ما براي تو فتح آشكاري را فراهم ساخته‌ايم .
توضيحات :
« فَتَحْنَا » : گشوده‌ايم و پيش آورده‌ايم . ذكر فعل به صورت ماضي ، به خاطر تحقق يا قطعيت موضوع است . « فَتْحاً مُّبِيناً » : مراد صلح حديبيه است كه به خاطر خيرات و بركات و فتوحات مترتب بر آن ، فتح آشكار ناميده شده است . يا مراد فتح مكه است كه دو سال بعد از صلح حديبيه بوقوع پيوست و انتشار اسلام و شكوه مسلمانان را بدنبال داشت .
سوره فتح آيه 2
متن آيه :
لِيَغْفِرَ لَكَ اللَّهُ مَا تَقَدَّمَ مِن ذَنبِكَ وَمَا تَأَخَّرَ وَيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكَ وَيَهْدِيَكَ صِرَاطاً مُّسْتَقِيماً
ترجمه :
هدف اين بود كه خداوند گناهان پيشين و پسين تو را ببخشايد ، و نعمت خود را بر تو تمام نمايد ، و به راه راست هدايتت فرمايد .
توضيحات :
« لِيَغْفِرَ لَكَ اللهُ مَا . . . » : حرف لام براي تعليل است . فتح ، سبب غفران بحساب آمده است ، چرا كه فتح ، جهاد است ، و جهاد عبادت است ، و عبادت موجب عفو و بخشش . در اصل فتح را خدا كرده است ، و جائزه‌اش را به پيغمبرش داده است . مغفرت ، تكميل نعمت ، هدايت ، نصرت . « ذَنبِكَ » : ( نگا : يوسف / 29 ، غافر / 55 ، محمد / 19 ) .
سوره فتح آيه 3
متن آيه :
وَيَنصُرَكَ اللَّهُ نَصْراً عَزِيزاً
ترجمه :
و پيروزي نادر و نايابي بهره تو گرداند .
توضيحات :
« عَزِيزاً » : چيزي كه نادر است و كمتر به دست مي‌آيد . نيرومند . مايه عزت . بدون شكست .
متن آيه :
وَيَنصُرَكَ اللَّهُ نَصْراً عَزِيزاً
ترجمه :
و پيروزي نادر و نايابي بهره تو گرداند .
توضيحات :
« عَزِيزاً » : چيزي كه نادر است و كمتر به دست مي‌آيد . نيرومند . مايه عزت . بدون شكست .
سوره فتح آيه 4
متن آيه :
هُوَ الَّذِي أَنزَلَ السَّكِينَةَ فِي قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ لِيَزْدَادُوا إِيمَاناً مَّعَ إِيمَانِهِمْ وَلِلَّهِ جُنُودُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيماً حَكِيماً
ترجمه :
خدا است كه به دلهاي مؤمنان آرامش و اطمينان خاطر داده است تا ايماني بر ايمان خود بيفزايند ( و يقين و باور خويش را تقويت نمايند ) . لشكرهاي آسمان و زمين از آن خدا است ، و خداوند بس آگاه و فرزانه است .
توضيحات :
« السَّكِينَةَ » : آرامش . قوت قلب . طمأنينه . مراد اطمينان خاطري است كه هرگونه شك و ترديد و وحشت را از انسان زائل مي‌كند و او را در طوفان حوادث ثابت قدم مي‌دارد ( نگا : توبه / 26 ) . « جُنُودُ » : جمع جُنْد ، لشكرها . سپاهها . مراد همه چيزهائي است كه وسيله تنفيذ اوامر خدايند ، از قبيل : فرشتگان ، انسانها ، سنگها ، زلزله‌ها ، رعد و برقها ، و . . . ( نگا : احزاب / 9 ، مدثر / 31 ) . مراد از لشكرها ، همان سپاههائي است كه در ( توبه / 40 ) از آنان سخن رفته است .
سوره حجرات
سوره حجرات آيه 6
متن آيه :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِن جَاءكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَأٍ فَتَبَيَّنُوا أَن تُصِيبُوا قَوْماً بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَى مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِينَ
ترجمه :
اي كساني كه ايمان آورده‌ايد ! اگر شخص فاسقي خبري را به شما رسانيد درباره آن تحقيق كنيد ، مبادا به گروهي - بدون آگاهي ( از حال و احوالشان و شناخت راستين ايشان - ) آسيب برسانيد ، و از كرده خود پشيمان شويد .
توضيحات :
« فَاسِقٌ » : كافر ( نگا : نور / 55 ) . منافق ( نگا : توبه / 67 ) . كسي كه متجاوز از حدود شريعت بوده و برابر قرآن عمل نكند ( نگا : مائده / 47 ) . در اينجا مراد كسي است كه مجهول‌العداله بوده و صداقت او محرز نباشد . « بِجَهَالَةٍ » : از روي ناداني . به خاطر بي‌خبري و عدم آگاهي .
سوره حجرات آيه 9
متن آيه :
وَإِن طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا فَإِن بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَى الْأُخْرَى فَقَاتِلُوا الَّتِي تَبْغِي حَتَّى تَفِيءَ إِلَى أَمْرِ اللَّهِ فَإِن فَاءتْ فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا بِالْعَدْلِ وَأَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ
ترجمه :
هرگاه دو گروه از مؤمنان با هم به جنگ پرداختند ، در ميان آنان صلح برقرار سازيد . اگر يكي از آنان در حق ديگري ستم كند و تعدي ورزد ( و صلح را پذيرا نشود ) ، با آن دستهاي كه ستم مي‌كند و تعدي مي‌ورزد بجنگيد تا زماني كه به سوي اطاعت از فرمان خدا برمي‌گردد و حكم او را پذيرا مي‌شود . هرگاه بازگشت و فرمان خدا را پذيرا شد ، در ميان ايشان دادگرانه صلح برقرار سازيد و ( در اجراي مواد و انجام شرائط آن ) عدالت بكار بريد ، چرا كه خدا عادلان را دوست دارد .
توضيحات :
« إِقْتَتَلُوا . . . بَيْنَهُمَا » : ذكر فعل به صورت جمع با توجه به معني ( طَآئِفَتَانِ ) و ذكر ضمير به صورت مثني با توجه به لفظ آن است . « بَغَتْ » : در طغيان از حدّ گذشت ( نگا : المصحف الميسر ) . تعدي و تجاوز كرد . برتري‌جوئي كرد . ستمگري نمود . « تَفي‌ءَ » : برمي‌گردد . بازگشت مي‌كند ( نگا : بقره / 226 ) . « أَقْسِطُوا » : دادگري كنيد . مراد دادگري در پياده كردن شرائط و مواد صلح در همه احوال و اعمال است .
سوره حجرات آيه 10
متن آيه :
إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ
ترجمه :
فقط مؤمنان برادران همديگرند ، پس ميان برادران خود صلح و صفا برقرار كنيد ، و از خدا ترس و پروا داشته باشيد ، تا به شما رحم شود .
توضيحات :
« إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ » : فقط مؤمنان برادران يكديگرند .
متن آيه :
إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ
ترجمه :
فقط مؤمنان برادران همديگرند ، پس ميان برادران خود صلح و صفا برقرار كنيد ، و از خدا ترس و پروا داشته باشيد ، تا به شما رحم شود .
توضيحات :
« إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ » : فقط مؤمنان برادران يكديگرند .
سوره حجرات آيه 14
متن آيه :
قَالَتِ الْأَعْرَابُ آمَنَّا قُل لَّمْ تُؤْمِنُوا وَلَكِن قُولُوا أَسْلَمْنَا وَلَمَّا يَدْخُلِ الْإِيمَانُ فِي قُلُوبِكُمْ وَإِن تُطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَا يَلِتْكُم مِّنْ أَعْمَالِكُمْ شَيْئاً إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ
ترجمه :
عربهاي باديه‌نشين مي‌گويند : ايمان آورده‌ايم . بگو : شما ايمان نياورده‌ايد ، بلكه بگوئيد : تسليم ( ظاهري رسالت تو ) شده‌ايم . چرا كه ايمان هنوز به دلهايتان راه نيافته است ( و نور ايمان سراچه قلوبتان را روشن نكرده است ) . اگر از خدا و پيغمبرش فرمانبرداري كنيد ، خدا از ( پاداش ) كارهايتان چيزي نمي‌كاهد . بيگمان خداوند آمرزگار و مهربان است .
توضيحات :
« الأعْرَابُ » : عربهاي باديه‌نشين ( نگا : توبه / 90 ) . « أَسْلَمْنَا » : مسلمان شده‌ايم . ظاهراً منقاد و تسليم رسالت تو شده‌ايم . « لا يَلِتْكُمْ » : از شما نمي‌كاهيم . كم به شما نمي‌دهيم . از ( لاتَ ، يَليتُ ) است . مهموزالفاء اين فعل نيز به همين معني است ( نگا : طور / 21 ) .
سوره حجرات آيه 15
متن آيه :
إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ يَرْتَابُوا وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أُوْلَئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ
ترجمه :
مؤمنان ( واقعي ) تنها كسانيند كه به خدا و پيغمبرش ايمان آورده‌اند ، سپس هرگز شكّ و ترديدي به خود راه نداده‌اند ، و با مال و جان خويش در راه خدا به تلاش ايستاده‌اند و به جهاد برخاسته‌اند . آنان ( بلي آنان ، در ايمان خود ) درست و راستگويند .
توضيحات :
« لَمْ يَرْتَابُوا » : شك و ترديد ننموده‌اند . گمان و دودلي به دل راه نداده‌اند .
متن آيه :
إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ يَرْتَابُوا وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أُوْلَئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ
ترجمه :
مؤمنان ( واقعي ) تنها كسانيند كه به خدا و پيغمبرش ايمان آورده‌اند ، سپس هرگز شكّ و ترديدي به خود راه نداده‌اند ، و با مال و جان خويش در راه خدا به تلاش ايستاده‌اند و به جهاد برخاسته‌اند . آنان ( بلي آنان ، در ايمان خود ) درست و راستگويند .
توضيحات :
« لَمْ يَرْتَابُوا » : شك و ترديد ننموده‌اند . گمان و دودلي به دل راه نداده‌اند .
سوره حديد
سوره حديد آيه 10
متن آيه :
وَمَا لَكُمْ أَلَّا تُنفِقُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلِلَّهِ مِيرَاثُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لَا يَسْتَوِي مِنكُم مَّنْ أَنفَقَ مِن قَبْلِ الْفَتْحِ وَقَاتَلَ أُوْلَئِكَ أَعْظَمُ دَرَجَةً مِّنَ الَّذِينَ أَنفَقُوا مِن بَعْدُ وَقَاتَلُوا وَكُلّاً وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنَى وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ
ترجمه :
چرا در راه خدا نبايد ببخشيد و خرج كنيد ، و حال اين كه ( اموال شما امانتي بيش نيست و تا آخر در دست شما نمي‌ماند ، و همه چيزهاي ) برجاي مانده آسمانها و زمين به خدا مي‌رسد ؟ كساني از شما كه پيش از فتح ( مكّه ، به سپاه اسلام كمك كرده‌اند و از اموال خود ) بخشيده‌اند و ( در راه خدا ) جنگيده‌اند ، ( با ديگران ) برابر و يكسان نيستند . آنان درجه و مقامشان فراتر و برتر از درجه و مقام كساني است كه بعد از فتح ( مكه ، در راه اسلام ) بذل و بخشش نموده‌اند و جنگيده‌اند . اما به هر حال ، خداوند به همه ، وعده پاداش نيكو مي‌دهد ، و او آگاه از هر آن چيزي است كه مي‌كنيد .
توضيحات :
« مِيرَاثُ » : تركه . مرده ريگ . « لِلّهِ مِيراثُ السَّمَاوَاتِ . . . » : ( نگا : آل‌عمران / 180 ، حجر / 23 ، انبياء / 89 ، قصص / 58 ) . « الْفَتْحِ » : فتح مكه . « الْحُسْني » : جزا و پاداش نيكو كه بهشت است .
سوره حديد آيه 11
متن آيه :
مَن ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً فَيُضَاعِفَهُ لَهُ وَلَهُ أَجْرٌ كَرِيمٌ
ترجمه :
كيست كه به خدا قرض نيكوئي دهد ( و از اموالي كه بدو داده شده است ببخشد ) تا آن را براي او چندين برابر گرداند ، و پاداش ارزشمندي بدو رساند ؟
توضيحات :
« يُقْرِضُ اللهَ . . . » : ( نگا : بقره / 245 ، مائده / 12 ) . « كَرِيمٌ » : پرارزش . گرانقدر .
متن آيه :
مَن ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً فَيُضَاعِفَهُ لَهُ وَلَهُ أَجْرٌ كَرِيمٌ
ترجمه :
كيست كه به خدا قرض نيكوئي دهد ( و از اموالي كه بدو داده شده است ببخشد ) تا آن را براي او چندين برابر گرداند ، و پاداش ارزشمندي بدو رساند ؟
توضيحات :
« يُقْرِضُ اللهَ . . . » : ( نگا : بقره / 245 ، مائده / 12 ) . « كَرِيمٌ » : پرارزش . گرانقدر .
متن آيه :
وَالَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ أُوْلَئِكَ هُمُ الصِّدِّيقُونَ وَالشُّهَدَاء عِندَ رَبِّهِمْ لَهُمْ أَجْرُهُمْ وَنُورُهُمْ وَالَّذِينَ كَفَرُوا وَكَذَّبُوا بِآيَاتِنَا أُوْلَئِكَ أَصْحَابُ الْجَحِيمِ
ترجمه :
كساني كه به خدا و به پيغمبرانش ايمان بياورند ، آنان راستان و گواهان پيشگاه پروردگارشانند و اجر خود را و نور خود را دارند . اما كساني كه كافر بشوند و آيات ما را تكذيب كنند ، آنان دوزخيانند .
توضيحات :
« الصِّدِّيقُونَ وَ الشُّهَدَآءُ » : ( نگا : نساء / 69 ) . « عِندَ ربِّهِمْ » : در پيشگاه پروردگارشان . به عقيده پروردگارشان .
سوره حديد آيه 25
متن آيه :
لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَأَنزَلْنَا الْحَدِيدَ فِيهِ بَأْسٌ شَدِيدٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَلِيَعْلَمَ اللَّهُ مَن يَنصُرُهُ وَرُسُلَهُ بِالْغَيْبِ إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ عَزِيزٌ
ترجمه :
ما پيغمبران خود را همراه با دلائل متقن و معجزات روشن ( به ميان مردم ) روانه كرده‌ايم ، و با آنان كتابهاي ( آسماني و قوانين ) و موازين ( شناسائي حق و عدالت ) نازل نموده‌ايم تا مردمان ( برابر آن در ميان خود ) دادگرانه رفتار كنند . و آهن را پديدار كرده‌ايم كه داراي نيروي زياد و سودهاي فراواني براي مردمان است . هدف ( از ارسال انبياء و نزول كتب آسماني و همچنين آفرينش وسائلي چون آهن ) اين است كه خداوند بداند چه كساني او را و فرستادگانش را بگونه نهان و پنهان ( از ديدگان مردمان ) ياري مي‌كنند . خداوند نيرومند و چيره است .
توضيحات :
« الْبَيِّنَاتِ » : ( نگا : روم / 47 ، غافر / 22 ) . « الْكِتَابَ » : جنس كتاب مراد است . يعني همه كتابهاي آسماني . « الْمِيزَانَ » : ( نگا : شوري / 17 ، رحمن / 7 و 8 و 9 ) . « الْقِسْطِ » : عدل ( نگا : آل‌عمران / 18 و 21 ، نساء / 127 و 135 ) . « أَنزَلْنَا الحَدِيدَ » : آهن را آفريده‌ايم و پديدار كرده‌ايم . « أَنزَلْنَا » : بوجود آورده‌ايم . خلق كرده‌ايم . ( نگا : اعراف / 26 ، زمر / 6 ) . « لِيَقُومَ » : تا عمل بكنند . تا دست بيازند ( نگا : نساء / 127 ) . « بَأْسُ » : قوت . نيرو . ( نگا : نساء / 84 ، انعام / 65 ، اسراء / 5 ) . « لِيَعْلَمَ اللهُ . . . » : ( نگا : بقره / 143 ، آل‌عمران / 140 و 142 ، كهف / 12 ) . « بِالْغَيْبِ » : دور از چشم مردم . بعد از وفات انبياء . بي‌آنكه خدا را ببينند .
سوره مجادلة
سوره مجادلة آيه 20
متن آيه :
إِنَّ الَّذِينَ يُحَادُّونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أُوْلَئِكَ فِي الأَذَلِّينَ
ترجمه :
مسلّماً كساني كه با خدا و پيغمبرش دشمني مي‌كنند ، از زمره پست‌ترين و خوارترين ( مردمان ) خواهند بود .
توضيحات :
« يُحَآدُّونَ » : ( نگا : مجادله / 5 ) . « الأذَلِّينَ » : ذليل‌ترين و خوارترين و رسواترين انسانها .
سوره مجادلة آيه 21
متن آيه :
كَتَبَ اللَّهُ لَأَغْلِبَنَّ أَنَا وَرُسُلِي إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ عَزِيزٌ
ترجمه :
خداوند چنين مقدر كرده است كه من و پيغمبرانم قطعاً پيروز مي‌گرديم . بيگمان خداوند نيرومند چيره است .
توضيحات :
« كَتَبَ » : مقدر كرده است . قضا و قدرش در لوح محفوظ چنين افتاده است ( نگا : رعد / 39 ) .
سوره مجادلة آيه 22
متن آيه :
لَا تَجِدُ قَوْماً يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ يُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَوْ كَانُوا آبَاءهُمْ أَوْ أَبْنَاءهُمْ أَوْ إِخْوَانَهُمْ أَوْ عَشِيرَتَهُمْ أُوْلَئِكَ كَتَبَ فِي قُلُوبِهِمُ الْإِيمَانَ وَأَيَّدَهُم بِرُوحٍ مِّنْهُ وَيُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ أُوْلَئِكَ حِزْبُ اللَّهِ أَلَا إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ
ترجمه :
مردماني را نخواهي يافت كه به خدا و روز قيامت ايمان داشته باشند ، ولي كساني را به دوستي بگيرند كه با خدا و پيغمبرش دشمني ورزيده باشند ، هرچند كه آنان پدران ، يا پسران ، يا برادران ، و يا قوم و قبيله ايشان باشند . چرا كه مؤمنان ، خدا بر دلهايشان رقم ايمان زده است ، و با نفخه رباني خود ياريشان داده است و تقويتشان كرده است ، و ايشان را به باغهاي بهشتي داخل مي‌گرداند كه از زير ( كاخها و درختان ) آنها رودبارها روان است ، و جاودانه در آنجا مي‌مانند . خدا از آنان خوشنود ، و ايشان هم از خدا خوشنودند . اينان حزب يزدانند . هان ! حزب يزدان ، قطعاً پيروز و رستگار است .
توضيحات :
« كَتَبَ » : نگاشته است و رقم زده است . مراد مستقر كردن و جايگزين نمودن است . « أَيَّدَ » : ياري داد . تقويت كرد ( نگا : بقره / 87 و 253 ، مائده / 110 ، انفال / 26 و 62 ) . « رُوحٍ » : نفخه . نيروي معنوي الهي ، از قبيل : آرامش درون ، نور بصيرت ( نگا : فتح / 4 ) .
متن آيه :
لَا تَجِدُ قَوْماً يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ يُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَوْ كَانُوا آبَاءهُمْ أَوْ أَبْنَاءهُمْ أَوْ إِخْوَانَهُمْ أَوْ عَشِيرَتَهُمْ أُوْلَئِكَ كَتَبَ فِي قُلُوبِهِمُ الْإِيمَانَ وَأَيَّدَهُم بِرُوحٍ مِّنْهُ وَيُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ أُوْلَئِكَ حِزْبُ اللَّهِ أَلَا إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ
ترجمه :
مردماني را نخواهي يافت كه به خدا و روز قيامت ايمان داشته باشند ، ولي كساني را به دوستي بگيرند كه با خدا و پيغمبرش دشمني ورزيده باشند ، هرچند كه آنان پدران ، يا پسران ، يا برادران ، و يا قوم و قبيله ايشان باشند . چرا كه مؤمنان ، خدا بر دلهايشان رقم ايمان زده است ، و با نفخه رباني خود ياريشان داده است و تقويتشان كرده است ، و ايشان را به باغهاي بهشتي داخل مي‌گرداند كه از زير ( كاخها و درختان ) آنها رودبارها روان است ، و جاودانه در آنجا مي‌مانند . خدا از آنان خوشنود ، و ايشان هم از خدا خوشنودند . اينان حزب يزدانند . هان ! حزب يزدان ، قطعاً پيروز و رستگار است .
توضيحات :
« كَتَبَ » : نگاشته است و رقم زده است . مراد مستقر كردن و جايگزين نمودن است . « أَيَّدَ » : ياري داد . تقويت كرد ( نگا : بقره / 87 و 253 ، مائده / 110 ، انفال / 26 و 62 ) . « رُوحٍ » : نفخه . نيروي معنوي الهي ، از قبيل : آرامش درون ، نور بصيرت ( نگا : فتح / 4 ) .
سوره حشر
سوره حشر آيه 1
متن آيه :
سَبَّحَ لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ
ترجمه :
به تسبيح و تقديس خدا مشغولند تمام چيزهائي كه در آسمانها و در زمين هستند ، و خدا چيره كار بجا است .
توضيحات :
« سَبَّحَ ِللهِ ما . . . » : ( نگا : حديد / 1 ) .
متن آيه :
سَبَّحَ لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ
ترجمه :
به تسبيح و تقديس خدا مشغولند تمام چيزهائي كه در آسمانها و در زمين هستند ، و خدا چيره كار بجا است .
توضيحات :
« سَبَّحَ ِللهِ ما . . . » : ( نگا : حديد / 1 ) .
سوره حشر آيه 2
متن آيه :
هُوَ الَّذِي أَخْرَجَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ مِن دِيَارِهِمْ لِأَوَّلِ الْحَشْرِ مَا ظَنَنتُمْ أَن يَخْرُجُوا وَظَنُّوا أَنَّهُم مَّانِعَتُهُمْ حُصُونُهُم مِّنَ اللَّهِ فَأَتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ حَيْثُ لَمْ يَحْتَسِبُوا وَقَذَفَ فِي قُلُوبِهِمُ الرُّعْبَ يُخْرِبُونَ بُيُوتَهُم بِأَيْدِيهِمْ وَأَيْدِي الْمُؤْمِنِينَ فَاعْتَبِرُوا يَا أُولِي الْأَبْصَارِ
ترجمه :
او كسي است كه كافران اهل كتاب را در نخستين گردهمآئي ( و لشكركشي مسلمانان و برخورد با ايشان در پيرامون مدينه ) از سرزمينشان بيرون راند ( و به خيبر كوچاند ) . شما گمان نمي‌برديد كه آنان بيرون روند ، و ايشان هم گمان مي‌بردند كه دژهايشان آنان را از عذاب خدا بدور مي‌دارد . اما خدا از جانبي به سراغشان رفت كه فكرش را نمي‌كردند ( از آن جانب بر آنان بتازند ) . به دلهايشان هراس انداخت ، بگونه‌اي كه با دستهاي خود و با دستهاي مؤمنان خانه‌هاي خويش را ويران مي‌كردند ! اي خردمندان ! درس عبرت بگيريد .
توضيحات :
« أَهْلِ الْكِتابِ » : مراد يهوديان بني‌نضير است كه در دو ميلي مدينه زندگي مي‌كردند . به هنگام هجرت پيغمبر به مدينه ، با آن حضرت پيمان بستند كه بي‌طرف بمانند و به نفع و يا به زيان مسلمانان كار نكنند . بعد از شكست مسلمانان در جنگ احد ، بناي بدرفتاري نهادند و حتي در صدد قتل پيغمبر برآمدند و با قريشيان عليه مسلمانان پيمان بستند . به دستور پيغمبر رئيس ايشان كعب پسر اشرف به قتل رسيد ، و بني‌نضير از پيرامون مدينه بيرون رانده شدند و آنان به خيبر رفتند . « حَشْر » : گردهمآئي مردم و لشكركشي ايشان بر سر قومي . گردآوردن مردماني و بيرون كردن آنان از جائي . « لاَِوَّلِ الْحَشْرِ » : هنگام نخستين گردهمآئي ، و جمع‌آوري كساني و بيرون راندن آنان ، واژه ( ل ) به معني ( عِندَ ) يعني ( هنگام ) است ( نگا : اسراء / 78 ) . اضافه ( اوّل ) به ( الْحَشْر ) اضافه صفت به موصوف است . حشر اوّل ، اخراج بني‌نضير از اطراف مدينه به خيبر است . حشر ثاني ، اخراج بني‌نضير و همه يهوديان ديگر است از جزيرةالعرب به شام در زمان اميرالمؤمنين عمر .
سوره حشر آيه 3
متن آيه :
وَلَوْلَا أَن كَتَبَ اللَّهُ عَلَيْهِمُ الْجَلَاء لَعَذَّبَهُمْ فِي الدُّنْيَا وَلَهُمْ فِي الْآخِرَةِ عَذَابُ النَّارِ
ترجمه :
اگر خداوند ترك ديار را بر آنان مقرر نمي‌كرد ، در دنيا ايشان را به عذاب ( سخت‌تر از اخراج ) گرفتار مي‌نمود . ( بدا به حالشان ! گذشته از اين خفت اخراج دنيوي ) آنان در آخرت عذاب آتش دوزخ دارند .
توضيحات :
« الْجَلآءَ » : كوچ از شهر و ديار . ترك خانه و كاشانه .
متن آيه :
وَلَوْلَا أَن كَتَبَ اللَّهُ عَلَيْهِمُ الْجَلَاء لَعَذَّبَهُمْ فِي الدُّنْيَا وَلَهُمْ فِي الْآخِرَةِ عَذَابُ النَّارِ
ترجمه :
اگر خداوند ترك ديار را بر آنان مقرر نمي‌كرد ، در دنيا ايشان را به عذاب ( سخت‌تر از اخراج ) گرفتار مي‌نمود . ( بدا به حالشان ! گذشته از اين خفت اخراج دنيوي ) آنان در آخرت عذاب آتش دوزخ دارند .
توضيحات :
« الْجَلآءَ » : كوچ از شهر و ديار . ترك خانه و كاشانه .
سوره حشر آيه 4
متن آيه :
ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ شَاقُّوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَمَن يُشَاقِّ اللَّهَ فَإِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ
ترجمه :
اين ( كيفر دنيوي و اخروي ) بدان خاطر است كه آنان با خدا و پيغمبرش دشمني ورزيده‌اند ، و هر كس با خدا دشمني ورزد ( خدا او را به اشد مجازات مي‌رساند ) چرا كه خدا سخت عذاب مي‌دهد .
توضيحات :
« مَن يُشَآقِّ اللهَ . . . » : هر كس با خدا دشمني ورزد . جزاي ( مَنْ ) محذوف است ، و يا اين كه جمله ( فَإِنَّ اللهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ ) جزاي آن است و عائد آن محذوف است .
متن آيه :
ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ شَاقُّوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَمَن يُشَاقِّ اللَّهَ فَإِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ
ترجمه :
اين ( كيفر دنيوي و اخروي ) بدان خاطر است كه آنان با خدا و پيغمبرش دشمني ورزيده‌اند ، و هر كس با خدا دشمني ورزد ( خدا او را به اشد مجازات مي‌رساند ) چرا كه خدا سخت عذاب مي‌دهد .
توضيحات :
« مَن يُشَآقِّ اللهَ . . . » : هر كس با خدا دشمني ورزد . جزاي ( مَنْ ) محذوف است ، و يا اين كه جمله ( فَإِنَّ اللهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ ) جزاي آن است و عائد آن محذوف است .
سوره ممتحنة
سوره ممتحنة آيه 1
متن آيه :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا عَدُوِّي وَعَدُوَّكُمْ أَوْلِيَاء تُلْقُونَ إِلَيْهِم بِالْمَوَدَّةِ وَقَدْ كَفَرُوا بِمَا جَاءكُم مِّنَ الْحَقِّ يُخْرِجُونَ الرَّسُولَ وَإِيَّاكُمْ أَن تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ رَبِّكُمْ إِن كُنتُمْ خَرَجْتُمْ جِهَاداً فِي سَبِيلِي وَابْتِغَاء مَرْضَاتِي تُسِرُّونَ إِلَيْهِم بِالْمَوَدَّةِ وَأَنَا أَعْلَمُ بِمَا أَخْفَيْتُمْ وَمَا أَعْلَنتُمْ وَمَن يَفْعَلْهُ مِنكُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَوَاء السَّبِيلِ
ترجمه :
اي مؤمنان ! دشمنان من و دشمنان خويش را به دوستي نگيريد . شما نسبت بديشان محبت مي‌كنيد و مودت مي‌ورزيد ، در حالي كه آنان به حق و حقيقتي ايمان ندارند كه براي شما آمده است . پيغمبر و شما را به خاطر ايمان آوردن به خدا كه پروردگارتان است ( از شهر و ديارتان ) بيرون مي‌رانند . اگر شما براي جهاد در راه من و طلب خوشنوديم ( هجرت كرده‌ايد و از زادگاه خويشتن ) بيرون آمده‌ايد ( با ايشان پيوند دوستي برقرار نسازيد ) . در نهان با آنان دوستي مي‌كنيد ، در حالي كه من نسبت به هرچه پنهان مي‌داريد يا آشكار مي‌سازيد ( از همگان ) مطلع‌تر و آگاه‌تر هستم . هر كس از شما چنين كاري را بكند ، از راستاي راه منحرف گشته است .
توضيحات :
« لا تَتَّخِذُوا . . . » : ( نگا : آل‌عمران / 28 و 118 ، مائده / 57 ) . « وَ قَدْ كَفَرُوا . . . » : حرف واو حاليه است . « عَدُوّ » : اين واژه براي مفرد و جمع بكار مي‌رود ( نگا : طه / 117 ، كهف / 50 ) . « اَن تُؤْمِنُوا بِاللهِ » : بدان سبب كه به خدا ايمان داريد . مفعولٌ‌له است . « إِن كُنتُمْ . . . » : جواب شرط محذوف است و ( لا تَتَّخِذُوا ) پيشين بر آن دلالت دارد . « جِهَاداً » : مفعولٌ‌له است . « وَ أَنَا أَعْلَمُ » : حرف واو حاليه است . « سَوَآءَ السَّبِيلِ » : ( نگا : بقره / 108 ، مائده / 12 و 60 و 77 ) .
سوره ممتحنة آيه 1
متن آيه :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا عَدُوِّي وَعَدُوَّكُمْ أَوْلِيَاء تُلْقُونَ إِلَيْهِم بِالْمَوَدَّةِ وَقَدْ كَفَرُوا بِمَا جَاءكُم مِّنَ الْحَقِّ يُخْرِجُونَ الرَّسُولَ وَإِيَّاكُمْ أَن تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ رَبِّكُمْ إِن كُنتُمْ خَرَجْتُمْ جِهَاداً فِي سَبِيلِي وَابْتِغَاء مَرْضَاتِي تُسِرُّونَ إِلَيْهِم بِالْمَوَدَّةِ وَأَنَا أَعْلَمُ بِمَا أَخْفَيْتُمْ وَمَا أَعْلَنتُمْ وَمَن يَفْعَلْهُ مِنكُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَوَاء السَّبِيلِ
ترجمه :
اي مؤمنان ! دشمنان من و دشمنان خويش را به دوستي نگيريد . شما نسبت بديشان محبت مي‌كنيد و مودت مي‌ورزيد ، در حالي كه آنان به حق و حقيقتي ايمان ندارند كه براي شما آمده است . پيغمبر و شما را به خاطر ايمان آوردن به خدا كه پروردگارتان است ( از شهر و ديارتان ) بيرون مي‌رانند . اگر شما براي جهاد در راه من و طلب خوشنوديم ( هجرت كرده‌ايد و از زادگاه خويشتن ) بيرون آمده‌ايد ( با ايشان پيوند دوستي برقرار نسازيد ) . در نهان با آنان دوستي مي‌كنيد ، در حالي كه من نسبت به هرچه پنهان مي‌داريد يا آشكار مي‌سازيد ( از همگان ) مطلع‌تر و آگاه‌تر هستم . هر كس از شما چنين كاري را بكند ، از راستاي راه منحرف گشته است .
توضيحات :
« لا تَتَّخِذُوا . . . » : ( نگا : آل‌عمران / 28 و 118 ، مائده / 57 ) . « وَ قَدْ كَفَرُوا . . . » : حرف واو حاليه است . « عَدُوّ » : اين واژه براي مفرد و جمع بكار مي‌رود ( نگا : طه / 117 ، كهف / 50 ) . « اَن تُؤْمِنُوا بِاللهِ » : بدان سبب كه به خدا ايمان داريد . مفعولٌ‌له است . « إِن كُنتُمْ . . . » : جواب شرط محذوف است و ( لا تَتَّخِذُوا ) پيشين بر آن دلالت دارد . « جِهَاداً » : مفعولٌ‌له است . « وَ أَنَا أَعْلَمُ » : حرف واو حاليه است . « سَوَآءَ السَّبِيلِ » : ( نگا : بقره / 108 ، مائده / 12 و 60 و 77 ) .
سوره ممتحنة آيه 2
متن آيه :
إِن يَثْقَفُوكُمْ يَكُونُوا لَكُمْ أَعْدَاء وَيَبْسُطُوا إِلَيْكُمْ أَيْدِيَهُمْ وَأَلْسِنَتَهُم بِالسُّوءِ وَوَدُّوا لَوْ تَكْفُرُونَ
ترجمه :
اگر بر شما دست يابند ، دشمنان شما مي‌گردند ، و دست تعدي به سويتان دراز مي‌كنند ، و زبان را در حق شما به بدي مي‌گشايند ، و آرزو مي‌كنند كه كاش مي‌شد كافر شويد !
توضيحات :
« إِن يَثْقَفُوكُمْ » : اگر بر شما دست يابند . اگر بر شما ظفر يابند و چيره شوند ( نگا : انفال / 57 ) . « يَبْسُطُوا » : مي‌گشايند . مراد گشودن دست تعدي و ستمگري ، و دراز كردن نيش زبان براي زورگوئي و بدگوئي‌است .
متن آيه :
إِن يَثْقَفُوكُمْ يَكُونُوا لَكُمْ أَعْدَاء وَيَبْسُطُوا إِلَيْكُمْ أَيْدِيَهُمْ وَأَلْسِنَتَهُم بِالسُّوءِ وَوَدُّوا لَوْ تَكْفُرُونَ
ترجمه :
اگر بر شما دست يابند ، دشمنان شما مي‌گردند ، و دست تعدي به سويتان دراز مي‌كنند ، و زبان را در حق شما به بدي مي‌گشايند ، و آرزو مي‌كنند كه كاش مي‌شد كافر شويد !
توضيحات :
« إِن يَثْقَفُوكُمْ » : اگر بر شما دست يابند . اگر بر شما ظفر يابند و چيره شوند ( نگا : انفال / 57 ) . « يَبْسُطُوا » : مي‌گشايند . مراد گشودن دست تعدي و ستمگري ، و دراز كردن نيش زبان براي زورگوئي و بدگوئي‌است .
سوره ممتحنة آيه 3
متن آيه :
لَن تَنفَعَكُمْ أَرْحَامُكُمْ وَلَا أَوْلَادُكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ يَفْصِلُ بَيْنَكُمْ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ
ترجمه :
هرگز خويشاوندان و فرزندانتان سودي به حالتان نخواهند داشت . روز قيامت ، خدا در ميانتان قضاوت و داوري خواهد كرد . خدا مي‌بيند هر كاري را كه خواهيد كرد .
توضيحات :
« أَرْحَام » : جمع رَحِم ، خويشي و خويشاوندي . در اينجا كنايه از خويش و خويشاوند است . يا اين كه مضاف ( ذَوُو ) پيش از آن محذوف است ( نگا : روح‌المعاني ) . « يَفْصِلُ بَيْنَكُمْ » : در ميان شما قضاوت مي‌كند و به داوري خواهد نشست ( نگا : حج / 17 ، سجده / 25 ) . شما را از يكديگر جدا مي‌كند و هر يكي جدا از ديگري خواهيد بود و خويشاونديها و فرزنديها در ميان نخواهد بود . ( نگا : انعام / 94 ، مريم / 95 ، مؤمنون / 101 ، عبس / 34 - 37 ) .
متن آيه :
لَن تَنفَعَكُمْ أَرْحَامُكُمْ وَلَا أَوْلَادُكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ يَفْصِلُ بَيْنَكُمْ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ
ترجمه :
هرگز خويشاوندان و فرزندانتان سودي به حالتان نخواهند داشت . روز قيامت ، خدا در ميانتان قضاوت و داوري خواهد كرد . خدا مي‌بيند هر كاري را كه خواهيد كرد .
توضيحات :
« أَرْحَام » : جمع رَحِم ، خويشي و خويشاوندي . در اينجا كنايه از خويش و خويشاوند است . يا اين كه مضاف ( ذَوُو ) پيش از آن محذوف است ( نگا : روح‌المعاني ) . « يَفْصِلُ بَيْنَكُمْ » : در ميان شما قضاوت مي‌كند و به داوري خواهد نشست ( نگا : حج / 17 ، سجده / 25 ) . شما را از يكديگر جدا مي‌كند و هر يكي جدا از ديگري خواهيد بود و خويشاونديها و فرزنديها در ميان نخواهد بود . ( نگا : انعام / 94 ، مريم / 95 ، مؤمنون / 101 ، عبس / 34 - 37 ) .
سوره ممتحنة آيه 4
متن آيه :
قَدْ كَانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِي إِبْرَاهِيمَ وَالَّذِينَ مَعَهُ إِذْ قَالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنَّا بُرَاء مِنكُمْ وَمِمَّا تَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ كَفَرْنَا بِكُمْ وَبَدَا بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةُ وَالْبَغْضَاء أَبَداً حَتَّى تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَحْدَهُ إِلَّا قَوْلَ إِبْرَاهِيمَ لِأَبِيهِ لَأَسْتَغْفِرَنَّ لَكَ وَمَا أَمْلِكُ لَكَ مِنَ اللَّهِ مِن شَيْءٍ رَّبَّنَا عَلَيْكَ تَوَكَّلْنَا وَإِلَيْكَ أَنَبْنَا وَإِلَيْكَ الْمَصِيرُ
ترجمه :
( رفتار و كردار ) ابراهيم و كساني كه بدو گرويده بودند ، الگوي خوبي براي شما است ، بدانگاه كه به قوم خود گفتند : ما از شما و از چيزهائي كه بغير از خدا مي‌پرستيد ، بيزار و گريزانيم ، و شما را قبول نداريم و در حق شما بي‌اعتنائيم ، و دشمنانگي و كينه‌توزي هميشگي ميان ما و شما پديدار آمده است ، تا زماني كه به خداي يگانه ايمان مي‌آوريد و او را به يگانگي مي‌پرستيد . ( كردار و رفتار ابراهيم و گروندگان بدو ، سرمشق خوبي براي شما است ) مگر سخني كه ابراهيم به پدر خود گفت : من قطعاً براي تو طلب آمرزش مي‌كنم ، و در عين حال براي تو در پيشگاه خدا هيچ كار ديگري نمي‌توانم بكنم . ( اين سخن ، چيزي نيست كه بدان اقتداء كنيد ) . پروردگارا ! به تو توكل مي‌كنيم ، و به تو روي مي‌آوريم ، و بازگشت به سوي تو است ( و همه راهها سر به جانب تو دارد و به تو منتهي مي‌گردد ) .
توضيحات :
« الَّذِينَ مَعَهُ » : گروندگان به ابراهيم . انبياء و پيغمبران بعد از ابراهيم كه همه در خط سير همديگرند ( نگا : المصحف الميسر ) . « أُسْوَةٌ » : الگو . سرمشق . اقتداء و تأسي . پيروي و دنباله‌روي . « بُرَءَآؤُ » : جمع بَري‌ءٌ ، بيزار و گريزان . متنفر . « كَفَرْنَا بِكُمْ » : شما را نمي‌پذيريم و قبول نداريم . چه بسا از راه تغليب مراد معتقدات خودشان باشد . « إِلاّ قَوْلَ . . . » : ( نگا : توبه / 114 ) . « أَنَبْنَا » : با توبه كردن و كارهاي نيكو انجام دادن برمي‌گرديم ( نگا : رعد / 27 ، لقمان / 15 ، ص / 24 ) .
متن آيه :
قَدْ كَانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِي إِبْرَاهِيمَ وَالَّذِينَ مَعَهُ إِذْ قَالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنَّا بُرَاء مِنكُمْ وَمِمَّا تَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ كَفَرْنَا بِكُمْ وَبَدَا بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةُ وَالْبَغْضَاء أَبَداً حَتَّى تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَحْدَهُ إِلَّا قَوْلَ إِبْرَاهِيمَ لِأَبِيهِ لَأَسْتَغْفِرَنَّ لَكَ وَمَا أَمْلِكُ لَكَ مِنَ اللَّهِ مِن شَيْءٍ رَّبَّنَا عَلَيْكَ تَوَكَّلْنَا وَإِلَيْكَ أَنَبْنَا وَإِلَيْكَ الْمَصِيرُ
ترجمه :
( رفتار و كردار ) ابراهيم و كساني كه بدو گرويده بودند ، الگوي خوبي براي شما است ، بدانگاه كه به قوم خود گفتند : ما از شما و از چيزهائي كه بغير از خدا مي‌پرستيد ، بيزار و گريزانيم ، و شما را قبول نداريم و در حق شما بي‌اعتنائيم ، و دشمنانگي و كينه‌توزي هميشگي ميان ما و شما پديدار آمده است ، تا زماني كه به خداي يگانه ايمان مي‌آوريد و او را به يگانگي مي‌پرستيد . ( كردار و رفتار ابراهيم و گروندگان بدو ، سرمشق خوبي براي شما است ) مگر سخني كه ابراهيم به پدر خود گفت : من قطعاً براي تو طلب آمرزش مي‌كنم ، و در عين حال براي تو در پيشگاه خدا هيچ كار ديگري نمي‌توانم بكنم . ( اين سخن ، چيزي نيست كه بدان اقتداء كنيد ) . پروردگارا ! به تو توكل مي‌كنيم ، و به تو روي مي‌آوريم ، و بازگشت به سوي تو است ( و همه راهها سر به جانب تو دارد و به تو منتهي مي‌گردد ) .
توضيحات :
« الَّذِينَ مَعَهُ » : گروندگان به ابراهيم . انبياء و پيغمبران بعد از ابراهيم كه همه در خط سير همديگرند ( نگا : المصحف الميسر ) . « أُسْوَةٌ » : الگو . سرمشق . اقتداء و تأسي . پيروي و دنباله‌روي . « بُرَءَآؤُ » : جمع بَري‌ءٌ ، بيزار و گريزان . متنفر . « كَفَرْنَا بِكُمْ » : شما را نمي‌پذيريم و قبول نداريم . چه بسا از راه تغليب مراد معتقدات خودشان باشد . « إِلاّ قَوْلَ . . . » : ( نگا : توبه / 114 ) . « أَنَبْنَا » : با توبه كردن و كارهاي نيكو انجام دادن برمي‌گرديم ( نگا : رعد / 27 ، لقمان / 15 ، ص / 24 ) .
سوره صف
سوره صف آيه 1
متن آيه :
سَبَّحَ لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ
ترجمه :
آنچه در آسمانها و آنچه در زمين است به تسبيح و تقديس خدا مشغول است ، و او چيره كار بجا است .
توضيحات :
« سَبَّحَ ِللهِ مَا . . . » : ( نگا : حديد / 1 ، حشر / 1 ) .
سوره صف آيه 2
متن آيه :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ
ترجمه :
اي مؤمنان ! چرا سخني ( به ديگران ) مي‌گوئيد كه خودتان برابر آن عمل نمي‌كنيد ؟
توضيحات :
« لِمَ » : چرا ؟ مركب از ( ل ) جرّ و ( ما ) استفهاميه است كه الف آن براي تخفيف حذف شده است .
سوره صف آيه 3
متن آيه :
كَبُرَ مَقْتاً عِندَ اللَّهِ أَن تَقُولُوا مَا لَا تَفْعَلُونَ
ترجمه :
اگر سخني را بگوئيد و خودتان برابر آن عمل نكنيد ، موجب كينه و خشم عظيم خدا مي‌گردد .
توضيحات :
« مَقْتاً » : كينه . خشم . كينه‌توزي . تمييز است .
سوره صف آيه 4
متن آيه :
إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الَّذِينَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِهِ صَفّاً كَأَنَّهُم بُنيَانٌ مَّرْصُوصٌ
ترجمه :
خداوند كساني را دوست مي‌دارد كه در راه او متحد و يكپارچه در خط و صف واحدي مي‌رزمند ، انگار ديوار سربي بزرگي هستند .
توضيحات :
« صَفّاً » : صف‌زده . رديف . مراد متحد و يكپارچه است . مصدر است و به معني اسم فاعل ، يعني ( صَآفِّينَ ) و يا اسم‌مفعول ، يعني ( مَصْفُوفِينَ ) است . حال ضمير ( و ) است . « بُنْيَانٌ » : ساختمان . ديوار ( نگا : روح‌البيان ) . « مَرْصُوصٌ » : سربي . در فارسي گفته مي‌شود : ديوار آهنين و سدّي فولادين .
متن آيه :
سَبَّحَ لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ
ترجمه :
آنچه در آسمانها و آنچه در زمين است به تسبيح و تقديس خدا مشغول است ، و او چيره كار بجا است .
توضيحات :
« سَبَّحَ ِللهِ مَا . . . » : ( نگا : حديد / 1 ، حشر / 1 ) .
سوره صف آيه 2
متن آيه :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ
ترجمه :
اي مؤمنان ! چرا سخني ( به ديگران ) مي‌گوئيد كه خودتان برابر آن عمل نمي‌كنيد ؟
توضيحات :
« لِمَ » : چرا ؟ مركب از ( ل ) جرّ و ( ما ) استفهاميه است كه الف آن براي تخفيف حذف شده است .
سوره صف آيه 3
متن آيه :
كَبُرَ مَقْتاً عِندَ اللَّهِ أَن تَقُولُوا مَا لَا تَفْعَلُونَ
ترجمه :
اگر سخني را بگوئيد و خودتان برابر آن عمل نكنيد ، موجب كينه و خشم عظيم خدا مي‌گردد .
توضيحات :
« مَقْتاً » : كينه . خشم . كينه‌توزي . تمييز است .
سوره صف آيه 4
متن آيه :
إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الَّذِينَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِهِ صَفّاً كَأَنَّهُم بُنيَانٌ مَّرْصُوصٌ
ترجمه :
خداوند كساني را دوست مي‌دارد كه در راه او متحد و يكپارچه در خط و صف واحدي مي‌رزمند ، انگار ديوار سربي بزرگي هستند .
توضيحات :
« صَفّاً » : صف‌زده . رديف . مراد متحد و يكپارچه است . مصدر است و به معني اسم فاعل ، يعني ( صَآفِّينَ ) و يا اسم‌مفعول ، يعني ( مَصْفُوفِينَ ) است . حال ضمير ( و ) است . « بُنْيَانٌ » : ساختمان . ديوار ( نگا : روح‌البيان ) . « مَرْصُوصٌ » : سربي . در فارسي گفته مي‌شود : ديوار آهنين و سدّي فولادين .
سوره تحريم
سوره تحريم آيه 9
متن آيه :
يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ جَاهِدِ الْكُفَّارَ وَالْمُنَافِقِينَ وَاغْلُظْ عَلَيْهِمْ وَمَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ
ترجمه :
اي پيغمبر ! با كافران و منافقان جهاد و پيكار كن ( تا ايشان را از كفر و نفاق به دور داري ) و بر آنان سخت بگير و ( با ايشان خشن باش . اين مجازات كنوني ايشان است ، و در آخرت ) جايگاهشان دوزخ است و چه بد سرنوشت و چه زشت جايگاهي است !
توضيحات :
« يَآ أَيُّهَا النَّبِيُّ جَاهِدِ » : ( نگا : توبه / 73 ، فرقان / 52 ) . مراد جهاد با كفّار ، با قوّت و قدرت تمام ، و با منافقان با حجّت و برهان است .
متن آيه :
يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ جَاهِدِ الْكُفَّارَ وَالْمُنَافِقِينَ وَاغْلُظْ عَلَيْهِمْ وَمَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ
ترجمه :
اي پيغمبر ! با كافران و منافقان جهاد و پيكار كن ( تا ايشان را از كفر و نفاق به دور داري ) و بر آنان سخت بگير و ( با ايشان خشن باش . اين مجازات كنوني ايشان است ، و در آخرت ) جايگاهشان دوزخ است و چه بد سرنوشت و چه زشت جايگاهي است !
توضيحات :
« يَآ أَيُّهَا النَّبِيُّ جَاهِدِ » : ( نگا : توبه / 73 ، فرقان / 52 ) . مراد جهاد با كفّار ، با قوّت و قدرت تمام ، و با منافقان با حجّت و برهان است .
سوره عاديات
سوره عاديات آيه 1
متن آيه :
وَالْعَادِيَاتِ ضَبْحاً
ترجمه :
سوگند به اسبان تازنده‌اي كه ( به سوي ميدان جهاد ) نفس‌زنان پيش مي‌روند !
توضيحات :
« الْعَادِيَاتِ » : جمع عَادِيَة ، اسبان تازنده . مراد هر مركب و وسيله‌اي است كه در راه يزدان و براي اجرا فرمان او مورد استفاده قرار گيرد . « ضَبْحاً » : صداي نفَس اسبان به هنگام دويدن . در اينجا به معني اسم فاعل ، يعني ( ضَابِحَات ) است ، به معني اسباني كه صداي نفَس خود را بلند كرده‌اند . حال است .
سوره عاديات آيه 2
متن آيه :
فَالْمُورِيَاتِ قَدْحاً
ترجمه :
آن اسباني كه ( بر اثر برخورد چخماق سمهايشان به سنگهاي سر راه ) جرقّه‌ها برمي‌افروزند .
توضيحات :
« الْمُورِيَاتِ » : جمع مُورِيَة ، آتش افروزندگان با چخماق . مراد توليدكنندگان جرقّه‌ها است . « قَدْحاً » : زدن سنگ چخماق به يكديگر براي توليد جرقّه . در اينجا به معني اسم فاعل يعني ( قَادِحَات ) و حال است . مراد زنندگان سمهاي پا بر سنگهاي زمين است .
سوره عاديات آيه 3
متن آيه :
فَالْمُغِيرَاتِ صُبْحاً
ترجمه :
همان اسباني كه بامدادان ( بر سپاهيان دشمن ) يورش مي‌برند .
توضيحات :
« الْمُغِيرَاتِ » : جمع مُغيرَة ، يورش برندگان . هجوم‌كنندگان . « صُبْحاً » : بامدادان . مفعولٌ‌فيه است . آن را در معني اسم فاعل ، يعني ( مُصْبِحَات ) نيز دانسته و حال بشمار آورده‌اند ( نگا : التفسير القرآني للقرآن ) .
سوره عاديات آيه 4
متن آيه :
فَأَثَرْنَ بِهِ نَقْعاً
ترجمه :
و در آن ، گرد و غبار زيادي را برمي‌انگيزند .
توضيحات :
« أَثَرْنَ » : برانگيختند . برپا كردند . باب افعال و از مصدر ( إثارَة ) و از ماده ( ثور ) است ( نگا : بقره / 71 ، روم / 9 و 48 ، فاطر / 9 ) . « بِهِ » : در آن . حرف ( بِ ) به معني ( فِي ) است ، و ضمير ( هِ ) به صبح برمي‌گردد . « نَقْعاً » : گرد و غبار .
سوره عاديات آيه 1
متن آيه :
وَالْعَادِيَاتِ ضَبْحاً
ترجمه :
سوگند به اسبان تازنده‌اي كه ( به سوي ميدان جهاد ) نفس‌زنان پيش مي‌روند !
توضيحات :
« الْعَادِيَاتِ » : جمع عَادِيَة ، اسبان تازنده . مراد هر مركب و وسيله‌اي است كه در راه يزدان و براي اجرا فرمان او مورد استفاده قرار گيرد . « ضَبْحاً » : صداي نفَس اسبان به هنگام دويدن . در اينجا به معني اسم فاعل ، يعني ( ضَابِحَات ) است ، به معني اسباني كه صداي نفَس خود را بلند كرده‌اند . حال است .
سوره عاديات آيه 2
متن آيه :
فَالْمُورِيَاتِ قَدْحاً
ترجمه :
آن اسباني كه ( بر اثر برخورد چخماق سمهايشان به سنگهاي سر راه ) جرقّه‌ها برمي‌افروزند .
توضيحات :
« الْمُورِيَاتِ » : جمع مُورِيَة ، آتش افروزندگان با چخماق . مراد توليدكنندگان جرقّه‌ها است . « قَدْحاً » : زدن سنگ چخماق به يكديگر براي توليد جرقّه . در اينجا به معني اسم فاعل يعني ( قَادِحَات ) و حال است . مراد زنندگان سمهاي پا بر سنگهاي زمين است .
سوره عاديات آيه 3
متن آيه :
فَالْمُغِيرَاتِ صُبْحاً
ترجمه :
همان اسباني كه بامدادان ( بر سپاهيان دشمن ) يورش مي‌برند .
توضيحات :
« الْمُغِيرَاتِ » : جمع مُغيرَة ، يورش برندگان . هجوم‌كنندگان . « صُبْحاً » : بامدادان . مفعولٌ‌فيه است . آن را در معني اسم فاعل ، يعني ( مُصْبِحَات ) نيز دانسته و حال بشمار آورده‌اند ( نگا : التفسير القرآني للقرآن ) .
سوره عاديات آيه 4
متن آيه :
فَأَثَرْنَ بِهِ نَقْعاً
ترجمه :
و در آن ، گرد و غبار زيادي را برمي‌انگيزند .
توضيحات :
« أَثَرْنَ » : برانگيختند . برپا كردند . باب افعال و از مصدر ( إثارَة ) و از ماده ( ثور ) است ( نگا : بقره / 71 ، روم / 9 و 48 ، فاطر / 9 ) . « بِهِ » : در آن . حرف ( بِ ) به معني ( فِي ) است ، و ضمير ( هِ ) به صبح برمي‌گردد . « نَقْعاً » : گرد و غبار .
۱۳۹۱ دی ۹, شنبه
سوره نصر
سوره نصر آيه 1
متن آيه :
إِذَا جَاء نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ
ترجمه :
هنگامي كه ياري خدا و پيروزي ( و فتح مكّه ) فرا مي‌رسد .
توضيحات :
« جَآءَ » : آمد . فعل ماضي براي تحقّق است . « نَصْرُ اللهِ » : ياري خدا در حقّ تو و مؤمنان ، براي پيروزي بر دشمنان « الْفَتْحُ » : فتح مكّه مراد است كه به دنبال آن بساط بت‌پرستي از جزيرةالعرب برچيده شد ، و اسلام آماده براي جهش به كشورهاي ديگر جهان گشت .
سوره نصر آيه 2
متن آيه :
وَرَأَيْتَ النَّاسَ يَدْخُلُونَ فِي دِينِ اللَّهِ أَفْوَاجاً
ترجمه :
و مردم را مي‌بيني كه دسته دسته و گروه گروه داخل دين خدا مي‌شوند ( و به اسلام ايمان مي‌آورند ) .
توضيحات :
« أَفْوَاجاً » : فوج فوج . دسته دسته . حال ضمير ( وَ ) در ( يَدْخُلُونَ ) است .
سوره نصر آيه 3
متن آيه :
فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَاسْتَغْفِرْهُ إِنَّهُ كَانَ تَوَّاباً
ترجمه :
پروردگار خود را سپاس و ستايش كن ، و از او آمرزش ( خود و ياران خويش را از شتابگري در فرا رسيدن فتح و وقوع پيروزي ، و اظهار دلتنگي و گلايه از زندگي ) بخواه . خدا بسيار توبه‌پذير است .
توضيحات :
« إِسْتَغْفِرْهُ » : از او طلب آمرزش كن . إستغفار از دلتنگي و شدّت غم و اندوه از عدم ايمان قوم خود ( نگا : انعام / 33 ، حجر / 97 ، هود / 12 ، فاطر / 8 ، محمّد / 19 ، فتح / 2 ) . « تَوَّاباً » : بسيار توبه‌پذير .
اشتراک در:
پست‌ها (Atom)